فیل هوا کردن شهرداری در میدان مشق

تدبیر24 :روزنامه اعتماد نوشت: «میدان مشق افتتاح می‌شود» این جمله در تعطیلات نوروز روی بنرهایی که شهرداری در سطح شهر نصب کرده بود، خبر از افتتاح این میدان و باز شدن درهای آن پس از ١٥٠ سال می‌داد. جمله‌ای عجیب که هنوز هم اجرایی نشده است.

هنوز هم مردم تنها در ساعات كاری اجازه دارند وارد محوطه میدان مشق شوند و هنوز هم گیت ورودی این میدان از خیابان كوشك مصری توسط نیروهای وزارت امور خارجه كنترل می‌شود.

شهرداری تهران در روزهای پایانی تعطیلات نوروز برنامه‌هایی را در میدان مشق اجرا كرد كه مورد انتقاد بسیاری از كارشناسان بود، همچنین عدم حضور مسوولان میراث فرهنگی در این برنامه‌ها یكی دیگر از مواردی بود كه موجب گلایه فعالان این حوزه بود، هر چند كه مسوولان میراث فرهنگی سعی داشتند تا این موضوع را كم‌اهمیت جلوه دهند و بگویند كه شهرداری نقش اصلی در بهسازی فضای این میدان داشته و به طور حتم حق دارد كه برای خود برنامه‌ای تدارك ببیند و موسیقی زنده اجرا كند و هنرمندان را دعوت كند یا چرخ‌های فروش بستنی و خوراكی در این میدان قرار دهد تا مردم بیایند و با تاریخی آشنا شوند كه در طول برنامه صحبتی از آن نشده و تمام تمركز برنامه روی عملكرد شهرداری و تلاش‌هایش برای احیای بافت تاریخی تهران است.

شاید مسوولان میراث فرهنگی كه به‌سادگی از كنار این موضوع می‌گذرند و حق را به شهرداری می‌دهند، نمی‌خواهند بپذیرند كه حفاظت و احیای میراث فرهنگی وظیفه اصلی این سازمان است و كمبود بودجه نمی‌تواند بهانه‌ای برای كنار كشیدن از چنین وظیفه خطیری باشد و تنها به نظارتی ساده بسنده كردن نمی‌تواند این مسوولیت را از این سازمان سلب كند، محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی در مورد عملكرد شهرداری و وظیفه میراث فرهنگی در این محدوده می‌گوید: «ما با كلیت كاری كه در میدان مشق انجام می‌شود موافقیم، اما در مورد جزییات فعالیت‌های صورت گرفته در منطقه معتقدم باید نظارت‌مان را افزایش دهیم. جزییات این فعالیت‌ها می‌تواند كیفیت بالاتری داشته باشد، به همین خاطر باید تلاش كنیم نیروی انسانی ماهر، ناظر و پایش مان را از فعالیت‌های اینچنینی افزایش بدهیم، رویكرد شهرداری تهران برای احیای میادین و مرمت آن قابل تقدیر است اما اینكه در جزییات همكاری طرح‌ها را از قبل ارزیابی و تصویب كنیم و نظارت درست داشته باشیم امری است كه باید به آن رسیدگی كنیم.»

طبق مصوبه هیات دولت در سال ١٣٨٢ تصمیم بر این بود كه محوطه تاریخی میدان مشق به موزه ملی كشور تبدیل شود. اما حالا با رویكردی كه از سوی متولیان امر در این میدان می‌بینیم، گویی میدان مشق هر روز بیشتر از قبل از تبدیل شدن به موزه ملی كشور فاصله می‌گیرد.

تاریخ میدان مشق نشان می‌دهد كه هر كسی در هر دوره از تاریخ از ظن خود یار میدان شده و در هر دوره صاحبان قدرت نگاهی تازه به عملكرد آن داشته‌اند و آن‌گونه او را آراسته‌اند و تعریف كرده‌اند كه مطلوب خودشان و منافع دوره‌شان بوده است. میدان مشق در دوره‌های مختلف كاربری‌ها و نقش‌های مختلف به خود گرفته است، دولت‌های مختلف هر كدام نقاب مطلوب خود را بر چهره فاخرش قرار دادند اما در هیچ دوره‌ای از تفاخر این مجموعه كم نشد و همچنان جذابیت و عظمتش را حفظ كرد. اما امروز انگار فراموش شده است كه نقش این میدان پراهمیت‌تر از آن است كه با قرار دادن چرخ‌های نوستالژیك خوراكی و بستنی در آن زنده شود.

حالا اگر در فضای دلنشین این میدان قدم بزنید، تابلوهایی با امضای سازمان زیباسازی در مقابل هر ساختمان اطلاعات خوبی در مورد تاریخ و معماری بناهای پر اهمیت میدان مشق می‌دهد. اتفاقی كه شاید مهم‌ترین نكته مثبت اجرای پروژه بهسازی در این میدان توسط سازمان زیبا‌سازی باشد و شاید هم بهانه‌ای برای افسوس اینكه چرا این كار توسط میراث فرهنگی كه متولی اصلی این امر است در طول سالیان انجام نشده است.

البته بسیاری از صاحب نظران هم معتقدند عملكرد شهرداری در این زمینه قابل تحسین است و مایه خوشحالی است كه شهرداری تهران دغدغه بناهای تاریخی شهر را دارد و در پی زنده كردن این بافت ارزشمند است. اما همچنان این موضوع كه این زنده كردن بافت تاریخی با چه كیفیتی انجام می‌شود و چقدر می‌تواند به لحاظ كارشناسی قابل دفاع باشد، محل بحث است.

شهرداری تهران بودجه قابل توجهی را برای بهسازی فضاهای تاریخی تهران در نظر گرفته و در برخی موارد هم شتابزده عمل كرده و این شتابزدگی در افتتاح میدان مشق بیشتر از هر كجای دیگر به چشم می‌خورد، پروژه‌ای كه هنوز نیمی از آن به اتمام نرسیده است و مراسمی در آن برگزار می‌شود كه نام افتتاحیه به خود می‌گیرد، نمی‌تواند نامی جز پروپاگاندای رسانه‌ای داشته باشد. كاری كه فی‌نفسه می‌تواند مفید و موثر باشد، اما مشروط بر اینكه همچون فیلی كه «پلاتر دوروزیه» فرانسوی در این میدان هوا كرد و هنوز اوج نگرفته نقش زمین شد، امیدها را ناامید نكند.