کاندیداها شرعاً و اخلاقاً حق ندارند از رقیب خود عیب جویى و شخصیت او را تخریب کنند

بسم الله الرحمن الرحیم‏

به زمان برگزارى دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهورى نزدیک مى‌‏شویم. مشارکت سیاسى‏ مردم، مراجعه به آرأ عمومى در حکومت، همه ‏پرسى و انتخابات در جهان امروز از جایگاه ویژه ‏اى‏ برخوردار است و آن را بهترین شیوه حاکمیت مى ‏شناسند. در نظام جمهورى اسلامى ایران نیز همه ‏پرسى به عنوان یک اصل، پذیرفته شده است. نوع حکومت یعنى جمهورى اسلامى در ایران با خواست و رأى مردم و تأکید و تأیید امام خمینى‏(ره) تعیین شد و استقرار یافت. برابر اصول‏ قانون‏ اساسى، انتخاب ارکان نظام مانند رئیس جمهور، نمایندگان مجلس شوراى اسلامى، نمایندگان‏ مجلس خبرگان رهبرى و اعضاى شوراى بازنگرى قانون ‏اساسى بر عهده مردم نهاده شده است، از آغاز پیروزى انقلاب تاکنون بارها انتخابات داشته‏ ایم و این امر، یکى از بهترین نشانه ‏هاى آزادى و مردمى بودن نظام جمهورى اسلامى ایران; یعنى مردم‏سالارى دینى مى ‏باشد.

حضرت امام‏(ره) در رابطه با ضرورت حضور مردم در انتخابات مى‏ فرماید: «وصیت من به ملت شریف‏ این است که در تمام انتخابات، چه انتخابات رئیس جمهورى و چه نمایندگان مجلس شوراى اسلامى‏ و چه انتخابات خبرگان در صحنه باشند …. چه بسا در بعضى مقاطع عدم حضور و مسامحه گناهى‏ باشد از گناهان کبیره. ملت شریف و مبارز ایران! دشمنان اسلام در خارج و داخل تبلیغات زهرآگین‏ خود را شروع کرده‏‌اند و چنین وانمود مى‏‌کنند که مردم در این انتخابات بى‌‏تفاوتند و به سردى و سستى‏ گرائیده ‏اند، مى ‏خواهند شما را متهم کنند که از جمهورى اسلامى روبرگردانیده ‏اید، از شما ملت مبارز انتظار دارم که با شرکت همگانى خود یاوه سرایان را رسوا کنید».

رهبر انقلاب اسلامی نیز در این رابطه فرمود: «شرکت در انتخابات را مثل یک واجب شرعى، واجب و لازم بشمارید و تمام آحاد ملت مشمول این شرایط هستند…»

با این حال، علیرغم اینکه اصل همه‏ پرسى، امرى پذیرفته شده است، ولى برخى مسائل مربوط به‏ آن نیاز به پژوهش و بررسى دارد از قبیل: نقش همه ‏پرسى در نظام اسلامى، حجیت رأى اکثریت، وظیفه اقلیت‏ها در این رابطه و اینکه آیا همه ‏پرسى در اسلام سابقه دارد یا نه؟ آیا در اثبات آن میتوان به‏ بیعت‏هاى صدر اسلام استدلال کرد یا نه و دهها مسأله دیگر که لازم است کارشناسان و صاحب‏نظران‏ پیرامون آنها تحقیق و پژوهش نمایند.
اما از مهمترین مسائل مربوط به انتخابات، رعایت «اخلاق انتخاباتى» است که اهمیت زیادى به ویژه‏ در نظام اسلامى دارد.

این مطلب را مى‏‌دانیم و در کتب اخلاق به اثبات رسیده که رعایت امور اخلاقى در اسلام از جایگاه‏ بسیار والایى برخوردارند; چنانکه اجراى کامل احکام و قوانین سیاسى، حقوقى، جزایى، قضایى و اقتصادى اسلام در اسلامى شدن نظام نقش دارد و مسؤولین باید در پیاده کردن آنها تلاش کنند، بدون‏ تردید التزام و رعایت امور اخلاقى نیز از پیش ‏شرطهاى اسلامى ‏شدن نظام است. لذا مسؤولان نظام‏ اسلامى، وظیفه دارند در انجام وظایف خود به رعایت اخلاق اسلامى پایبند باشند و اگر در این رابطه‏ کوتاهى کنند گناهکار بوده و به نظام اسلامى خیانت کرده‌‏اند. بر این اساس، انتخابات را در صورتى‏ مى‏‌توان صحیح و اسلامى دانست که مسؤولین مربوطه در همه مراحل، عدالت، انصاف، امانتدارى، حفظ آبرو و حرمت افراد، اجتناب از خیانت و تقلب، خوددارى از دروغ و تهمت و اسراف و تبذیر را جداً رعایت کرده و بدانند عالم، محضر خداست و در انجام این مسؤولیت بزرگ اسلامى، ارتکاب‏ هیچگونه خلافى توجیه ‏پذیر نیست.
البته مسؤولین امر انتخابات را به چند دسته می‌توان تقسیم کرد:
۱٫ دسته اول، عموم مردم و شهروندان کشور; یعنى رأى دهندگان.

در این رابطه چند تذکر دارم:
تذکر اول: شرکت در انتخابات یک وظیفه شرعى و ملى است. از این جهت شرعى است که بهترین‏ وسیله براى بقأ، تداوم و اقتدار نظام اسلامى بوده و حفظ نظام اسلامى بر همگان واجب است. همچنین یک وظیفه ملى است; چون استقلال و عظمت کشور بدان بستگى دارد و عموم شهروندان از آن بهره می‌گیرند.

تذکر دوم: انتخاب اصلح‏
گرچه به همه کسانى که صلاحیت آنان بوسیله شوراى نگهبان تأیید شده مى ‏توان رأى داد، ولى‏ انتخاب اصلح و شایسته ‏ترین آنها اولویت دارد. پس به کسى رأى دهید که از جهت علم و تقوا و آشنایى با روابط بین ‏المللى و موقعیت اجتماعى و توان مدیریت اجرایى کشور به ‏ویژه اگر در حل‏ مشکلات اساسى کشور از قبیل بیکارى و مسائل فرهنگى برنامه داشته باشد بر دیگران برترى دارد.

مقام معظم رهبرى دراین رابطه مى‏‌فرماید: «هم چنان که اصل انتخابات یک تکلیف الهى است، انتخاب اصلح هم یک تکلیف الهى است».

تذکر سوم: اگر شرکت در انتخابات و رأى دادن یک تکلیف شرعى و ملى است باید با تحقیق و مشورت، فرد اصلح را شناخت و به او رأى داد. انداختن رأى سفید یا باطله در صندوق، تضییع فرصت‏ بوده و تکلیف را ساقط نمى‏ کند.

۲٫ دسته دوم: مسؤولین برگزار کننده انتخابات در مراحل مختلف مانند: شوراى نگهبان در تأیید صلاحیت کاندیداها و نظارت بر صحت اجراى انتخابات، وزارت کشور، ناظرین بر صندوق‏ها و همه‏ کسانى که در رأى‏‌گیرى، قرائت آرأ و اعلام نتایج دخالت دارند. به این عزیزان عرض مى ‏شود که رأى‏ مردم «حق‏ الناس» است و شما امانتدار آن هستید. امانتدارى یک وظیفه اسلامى و اجتماعى و خیانت‏ در آن به هر صورت، تضییع حقوق دیگران و گناهى است بس بزرگ. همواره خدا را در نظر داشته باشید تا حق هیچکس تضییع نشود.

در این مقام که هستید از هیچ یک از کاندیداها جانبدارى نکنید، گرچه به‏ او علاقه دارید، خودتان به هر کس که میل دارید رأى دهید، ولى حق ندارید به نفع او در مراحل‏ مختلف انتخابات به عنوان مسؤول، جانبدارانه رفتار کنید که این کار، خلاف شرع و قانون و خیانت در امانت است. مقام معظم رهبرى در این رابطه مى‏ فرماید: «یک جمله هم به برادرانى که از شوراى نگهبان یا وزارت‏ کشور مسؤول برگزارى انتخابات هستند عرض مى‏ کنم، به شما برادران مسؤول، اعم از نظّار و هیئات‏ اجرایى عرض مى‏کنم که مواظب باشید کارتان سرسوزنى از معیار قانونى، تخطى نکند. نظرات و سلائق شخصى را کنار بگذارید. این که کسى به خاطر تشخیصى که از دین و انقلاب و اسلام و رهبرى و ملت و دولت دارد، یک نفر را تقویت کند، یک نفر را رد کند، یک نفر را تضعیف کند، یکى را یک خرده‏ جلو بکشد، یکى را یک خرده عقب بزند خلاف ضابطه است…. ضابطه همین است که در دست‏ شماست، طبق همین ضابطه، دقیق، بدون رعایت حب و بغض، بدون رعایت خط و خطوط و بدون‏ رعایت جهات سیاسى عمل کنید».

۳٫ دسته سوم: مسؤولین تبلیغات انتخاباتى

براى شرکت گسترده مردم در انتخابات از دو جهت نیاز به تبلیغات است; یکى تبلیغ و تشویق مردم‏ به احساس وظیفه و شرکت در انتخابات، دیگرى شناخت صحیح و معرفى افراد انتخاب شونده، تا رأى دهندگان از روى بصیرت وارد عمل شوند و بتوانند فرد اصلح را انتخاب کنند. در این دو جهت‏ رسانه ‏هاى عمومى مخصوصاً صدا و سیما بزرگترین نقش را دارند. صدا و سیما یک رسانه همگانى‏ است و به عموم مردم تعلق دارد. مسؤولین مربوطه در معرفى افراد، حق، عدالت و مساوات را رعایت‏ کنند و هیچ یک را بر دیگرى ترجیح ندهند; چرا که شرعاً مسؤول هستند. افراد انتخاب شونده نیز مى ‏توانند با سخنرانى، تبلیغ در روزنامه‏ ها، اطلاعیه ‏ها و پوسترها امتیازات و نکات مثبت خودشان را بیان کنند، اما شرعاً و اخلاقاً حق ندارند از رقیب خود عیبجویى و هتک حرمت کرده و شخصیت او را تخریب کنند. که نه مطابق شرع است و نه زیبنده نظام اسلامى. همچنین در تبلیغات از اسراف و تبذیر نیز باید اجتناب کرد.

امام خمینى‏(ره) در رابطه با تبلیغات انتخاباتى مى‏ فرماید: «هیچ مقامى و حزبى و گروهى و شخصى‏ حق ندارد به دیگران که مخالف نظرشان هستند توهین کنند یا خداى ناکرده افشاگرى نمایند. از آقایان‏ کاندیداها و دوستان آنها انتظار دارم که اخلاق اسلامى و انسانى را رعایت کنند… از هرگونه انتقاد از طرف مقابل که موجب اختلاف و هتک حرمت باشد خوددارى نمایند که براى پیشبرد مقصود، ولو اسلامى باشد ارتکاب خلاف اخلاق، مطرود و از انگیزه ‏هاى غیر اسلامى است».

مقام معظم رهبرى نیز در این رابطه مى‏ فرماید: «کسانى که مى خواهند در این صحنه مطرح شوند یا کسانى را مطرح کنند مواظب باشند، مواظب موازین شرعى باشند. اگر شما خواستید کسى را معرفى‏ کنید او را معرفى کنید، ولى دیگرى را نفى نکنید; هیچ کس، هیچ دسته، هیچ جمعى نباید به خودشان‏ اجازه دهند که به کسانى که قبولشان ندارند اهانت کنند».

در خاتمه، ذکر این حدیث را لازم مى‏ دانم که پیامبر گرامى اسلام‏(ص) فرمود: «اى کسانى که با زبان‏ مدعى ایمان هستید، ولى ایمان در قلبتان نفوذ نکرده، از مردم غیبت نکنید و در صدد یافتن عیوب آنها برنیایید; زیرا هر کس که از برادر مؤمنش عیبجویى کند خداى متعال نیز عیوب او را کشف و رسوایش‏ مى‏ سازد، گرچه در داخل خانه ‏اش باشد» (جامع السعادات، ج‏۲، ص‏۲۷۰)

بدین امید که در انتخابات آینده همه مسؤولان، اخلاق اسلامى را کاملاً رعایت کنند و شاهد هیچگونه عمل خلاف شرع و اخلاق نباشیم.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته.