داعش دژ خود را در کدام کشور بنا می کند؟

تدبیر24 : پس از چندین دور تلاش ناموفق، دولت وحدت ملی لیبی تحت حمایت سازمان ملل متحد (GNA) در نهایت به شهر «طرابلس» منتقل شد. جامعه بین المللی این اقدام را مورد تحسین قرار داد و بارقه ای از امید در دل ها شکل گرفت که این نخستین گام نه تنها به سمت وحدت دو دولت رقیب این کشور، بلکه باعث هماهنگی علیه داعش نیز می شود.

جامعه بین المللی انتظار دارد دولت طرابلس با اتحاد با نظامیان لیبی و با اتخاذ یک استراتژی صحیح، نقش رهبری در مبارزه علیه این گروه تروریستی اتخاذ کند؛ زیرا نگرانی هایی وجود دارد که داعش نه تنها جای پایی در این کشور در شمال آفریقا به دست آورد، بلکه ذخایر نفت این کشور را هم تحت کنترل درآورد. «السندر العمرانی» مدیر پروژه شمال آفریقا در گروه بحران بین المللی گفت: «علاوه بر حملات هوایی گاه به گاه، به پشتیبانی هوایی، آموزش، و غیره برای مقابله با داعش نیاز است.»

ژنرال «دیوید رودریگز» رئیس فرماندهی ایالات متحده در آفریقا در جلسه هفتم آوریل گفت که دژ داعش در لیبی در حال حاضر به شهر «سرت» محدود است، اما عناصر این گروه در شهرهای «درنه» و «بنغازی» در شرق و «صبراته» در غرب نیز حضور دارند. «جف پورتر» نویسنده «سی تی سی سنتینال» در شماره ماه مارس این ماهنامه گزارش داد که زمینی که این گروه در آن مانور می دهد می تواند تقریبا ۴۵۵۰ مایل مربع مساحت داشته باشد.

زندگی برای ۷۰۰ هزار ساکن سرت در معرض مقررات سختگیرانه ای شبیه به کسانی که در سرزمین های تحت کنترل داعش در عراق و سوریه زندگی می کنند، قرار گرفته است. در حدود ۷۰ درصد از عناصر داعش در لیبی تصور می شود غیر لیبیایی و از جمله از کشورهای تونس، مصر و چاد باشند.

تاکتیک های تهدید آمیزی که در عراق و سوریه استفاده می شد، در حال حاضر در شهر سرت، زادگاه «معمر قذافی» و شهری که رهبر لیبی در آنجا کشته شد، استفاده می شود. گزارش ها از منابعی در این شهر که خواسته اند نامشان فاش نشود، نشان می دهد که پلیس امنیت اخلاقی به طور فزاینده جوانان را به خاطر فروش سیگار بازداشت می کنند، و حملات مکرر به خانه های پرسنل نظامی و پلیس صورت می گیرد و آنها تحت فشار هستند تا در این سازمان ثبت نام کنند. اگر آنها این کار را نپذیرند، اعدام می شوند.

درباره تعداد عناصر داعش در لیبی اختلافاتی وجود دارد. در پایان سال گذشته، تعداد آنها بین دو تا سه هزار برآورد شده بود اما از آن زمان تاکنون افزایش یافته است. به گفته رودریگز، آمار اخیر جامعه اطلاعاتی آمریکا نشان می دهد که بین چهار تا شش هزار تروریست داعش در این کشور وجود دارد. پورتر هم تخمین می زند که لیبی حدود ۳۰ درصد از متوسط برآوردها در مورد عناصر داعش در عراق و سوریه را داشته باشد، که در مجموع از لحاظ جغرافیایی سه بار کوچکتر از لیبی هستند.

العمرانی با اشاره به این افزایش گفت: «بستگی دارد که شما داعش را چگونه تعریف کنید.» بسیاری از تروریست های فعلی داعش در لیبی قبلا اعضای دیگر گروه های تروریستی و وابسته به القاعده بوده اند. به گفته العمرانی، به این برآوردها باید با احتیاط برخورد کرد. وی افزود همچنین این سوال وجود دارد که میان فرماندهی داعش در سوریه و عراق با لیبی ارتباطی وجود دارد یا خیر.

افزایش مشکوک شمار عناصر داعش سوالاتی را در مورد نیات این گروه و اینکه آیا آنها به دنبال ایجاد یک دژ محکم در کشوری در شمال آفریقای غنی از نفت هستند، ایجاد کرده است. این گروه تروریستی در ابتدا توانست از خلاء قدرت در دوران پس از سرنگونی معمر قذافی استفاده کند. «باراک اوباما» رئیس جمهور آمریکا به تازگی از شکست خود برای آماده شدن برای پس از سقوط قذافی به عنوان بدترین اشتباه ریاست جمهوری خود یاد کرده است. در واقع، عدم وجود یک دولت مرکزی و واحد راه را برای رشد گروه های تروریستی چون داعش هموار کرد.

نگرانی در مورد نیت های داعش، آمریکا را بر آن داشت تا دو حمله هوایی در لیبی ترتیب دهند که هر دو بر اساس آنچه رودریگز گفته است تهدید «قریب الوقوع» علیه منافع و پرسنل آمریکا را هدف قرار داد. در ۱۹ فوریه، جت های جنگنده و هواپیماهای بدون سرنشین به یک اردوگاه آموزشی نزدیک صبراته در ۴۰ مایلی غرب طرابلس حمله کردند. در میان ۴۱ کشته این حمله، هدف اصلی یعنی «نورالدین شوشان» یک شهروند تونسی که گفته می شود در دو حمله تروریستی در تونس در سال گذشته دخیل بوده، نیز حضور داشت. دو نفر از کارکنان سفارت صربستان نیز که به گروگان گرفته شده بودند نیز کشته شدند. در ماه نوامبر، حمله هوایی نیروهای آمریکایی به شهر درنه به کشته شدن «ابو نبیل»، رهبر سابق این گروه در لیبی منجر شد. به گفته العمرانی، این نوع حملات می تواند در جهت گسترش این گروه تروریستی موثر باشد.

با این حال خطراتی وجود دارد که حضور بین المللی در لیبی خیلی سریع اتفاق بیافتد. با وجود موفقیت اولیه دولت وحدت ملی لیبی، این کشور همچنان با شکاف مواجه است باقی می ماند تقسیم شده است و مردم در شرق و غرب مخالف حکومت وحدت ملی هستند.

العمرانی گفت: «این مخالفان به احتمال زیاد از هر گونه مداخله خارجی به عنوان یک شعار استفاده خواهند کرد همانطور که ما اخیرا توسط مفتی اعظم لیبی فتوایی برای جهاد علیه دولت وحدت ملی را شنیده ایم. در همین حال در ماه مارس کارشناسان سازمان ملل متحد گزارش دادند که داعش خود را به عنوان مهم ترین سنگر علیه مداخله خارجی جا زده است.

العمرانی گفت: «در نهایت لیبیایی ها باید سرزمین های تحت اشغال خود را باز پس بگیرند. این امر نه تنها به تلاش یکپارچه گروه های لیبیایی بلکه به یک برنامه برای حکومت نیاز دارد. در حال حاضر یک دیدگاه گسترده ای در این خصوص وجود دارد که دولت وحدت ملی لیبی یک محصول غربی است. العمرانی گفت: «تلاش های دیگری نیز باید به سرعت صورت گیرد.»

در حرکت رو به جلو در لیبی، بازیگران سیاسی و اقتصادی که عامل خشونت هستند باید مورد توجه قرار گیرند. «ماتیا توآلدو» عضو ارشد سیاستگذاری در شورای اروپا در روابط خارجی گفت: «مبارزه بر سر منابع نفتی یکی از محرک های اصلی خشونت است.»

توآلدو استدلال می کند که مدیریت بیشتر این منابع با در نظر گرفتن رضایت طرفین باید به کاستن جنگ بین شبه نظامیان و افزایش تمرکز بر داعش کمک کند. به گفته وی، اولویت های دولت در حال حاضر باید بر اطمینان از پرداخت حقوق ها، آشتی با شهر «زنتان»، در نتیجه برقراری آرامش در غرب لیبی و شروع مجدد تولید نفت، و همچنین آشتی با شرق و راه اندازی یک شورای امنیت ملی تمرکز یابد.