پایان جنگ نزدیک است؟

تدبیر24 »محمدمهدی مظاهری، استاد دانشگاه،  نکته مهم و تاسف‌بار دیگر در عرصه میدانی یمن قدرت گرفتن و گسترش حیطه عملکرد داعش و القاعده بخصوص در نواحی جنوبی یمن است. وجود چنین شرایطی سبب شده است تا ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی بکوشد تا با ورود به عرصه‌های گوناگون، بحران یمن را به سوی یک پایان رضایت بخش برای خود سوق دهد. از این‌رو در ماه‌های اخیر سیاست‌های عربستان سعودی و همچنین واکنش‌های ارتش و نیروهای مردمی یمن دچار تحولاتی شده است که وضعیت میدانی یمن را نسبت به ماه‌های گذشته متفاوت ساخته است. نکته نخست تغییراتی است که عربستان در کابینه و مقامات نظامی و نیز سیاست‌های نظامی خود ایجاد کرده و می‌کوشد تحولات میدانی یمن را به‌گونه‌ای فراگیرتر و سریع‌تر به پیش ببرد. به عبارت دیگر سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان، با گرفتن تاییدات لازم از دولت آمریکا و انگلیس و البته گرفتن قول دریافت کمک‌های تسلیحاتی از سوی این کشورها، آرایش قوای جدیدی را برای مقابله با حوثی‌ها و نیروهای علی عبدا... صالح، رئیس‌جمهور سابق یمن، رقم زده است. تحول دوم استفاده نیروهای یمنی از موشک‌های بالستیک برای حمله به مواضع عربستان سعودی است که این امر نیز شرایط میدانی یمن را به‌گونه‌ای اساسی عوض کرده و ضمن هزینه‌دار کردن شرکت نیروهای ائتلاف در جنگ یمن، حتی سبب شده است که عربستان به تجدید نظر در سیاست‌های امنیتی و نظامی خود بپردازد. در این میان رژیم صهیونیستی هم با استفاده از موقعیت جنگی و بحرانی حاکم بر یمن می‌کوشد اولا نفوذ نیروهای افراط‌گرا به ویژه داعش و القاعده را در مناطق جنوبی یمن و بخصوص در تنگه باب‌المندب افزایش دهد و از این امر به عنوان یک عامل فشار بر چین، مصر و سایر کشورها استفاده کند و ثانیا با کوبیدن بر طبل ایران‌هراسی و ایجاد شبهه در مورد نقش‌آفرینی ایران در یمن، جبهه کشورهای عربی را هر چه بیشتر در مقابل ایران قرار دهد. در عرصه بین‌المللی نیز عربستان سعودی حامیان سرسختی دارد. آمریکا و انگلیس تاکنون بیشترین حمایت‌ها را از عربستان کرده‌اند و نفوذ و نقش زیادی در بحران یمن دارند. ظاهرا پرداخت 200‌میلیارد دلار از سوی مقامات سعودی به آمریکا به عنوان هزینه کمک و حمایت واشنگتن از ریاض در جنگ یمن سبب شده است تا مساله فروش تسلیحات به عربستان سعودی که سال 2016 توسط اوباما متوقف شد، در دولت تاجرپیشه ترامپ مجددا مورد بحث قرار بگیرد. به تازگی مسائلی در حواشی جنگ یمن به وجود آمده است که تحولات این کشور را به سمت پایان جنگ و حل سیاسی آن به پیش می‌برد. نخست اینکه مشکلات اقتصادی عربستان سعودی که ناشی از کاهش قیمت نفت و نیز هزینه‌های جنگ یمن است، باعث می‌شود تا عربستان خود را از درگیر شدن در یک جنگ فرسایشی و در نتیجه باج دادن‌های مکرر و دنباله‌دار نجات دهد و ضمن اینکه با موشک‌ها و تسلیحات آمریکایی و انگلیسی وضعیت میدانی یمن را به نفع خود تغییر می‌دهد، آرام آرام فضا را برای نشستن بر سر میز مذاکره مهیا کند. نکته دیگر آنکه تعداد بالای تلفات غیر نظامیان در حمله‌های ائتلاف عربی به شهرهای یمن که صدای سازمان‌های حقوق بشری را درآورده و به یکی از تیترهای اصلی رسانه‌های پربیننده بین‌المللی تبدیل شده است، عربستان را به پایان جنگ یمن نزدیک‌تر می‌کند. با این همه، عدم اتحاد فراگیر و سراسری بین نیروهای داخلی یمن از یک سو و منافع گوناگون و متناقض نیروهای درگیر در این جنگ از سوی دیگر از عواملی هستند که رسیدن به توافقی سیاسی و صلح فراگیر را در این کشور فقیر حاشیه خلیج عدن دشوار می‌کند.