پیوند ظریف میان ایران و اروپا برای دوره نو

تدبیر24»«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه در ادامه سخنرانی و دیدارهای خود با مقامات اروپایی، امروز (جمعه نهم تیرماه) با «امانوئل ماکرون» رییس جمهوری فرانسه ملاقات کرد. ظریف و ماکرون در این دیدار درباره روابط دوجانبه تهران- پاریس و مسائل مختلف منطقه ای و بین المللی رایزنی کردند.
ظریف در پاریس با «ژان ایوز لو دریان» و «ژرار لارشه» رییس مجلس سنای فرانسه نیز گفت وگو کرد. در این دیدارها توسعه روابط دوجانبه به ویژه در حوزه های اقتصادی و تجاری و پیش نیازهای آن از جمله رفع موانع بانکی و مالی مورد توجه قرار گرفت.
ظریف اما پیش از سفر به پاریس، میهمان مقامات رم بود. وی روز چهارشنبه با «پائولو جنتیلونی» نخست وزیر ایتالیا به گفت وگو نشست. در ادامه، «لائورا بولدرینی» رییس مجلس نمایندگان ایتالیا راه های توسعه همکاری های پارلمانی را با وزیر امور خارجه ایران بررسی کرد.
رییس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران شامگاه چهارشنبه را به رایزنی با همتای ایتالیایی خود «آنجلینو آلفانو» اختصاص داد. در این دیدار آلفانو با اشاره به گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر اجرای تعهدات تهران در قبال توافق هسته ای، برجام را زمینه ساز افزایش ثبات و امنیت منطقه ای و بین المللی دانست.
پیش از دیدار و رایزنی های وزیر امور خارجه در رم و پاریس، ظریف روز دوشنبه (پنجم تیرماه) در نشست سالانه «شورای روابط خارجی اروپا» (ECFR) در برلین حاضر شد و سخنرانی کرد. وی در سخنان خود با انگشت نهادن بر تجربه گفت وگوهای هسته ای و الگوی دیپلماسی برد- برد، بر ضرورت وجود یک مجمع امنیتی منطقه ای در خلیج فارس برای ترویج گفت وگو تاکید کرد.
به گفته وی توافق هسته ای ایران به این علت موفق شد که برای همه یک پیروزی بود و ما باید اهمیت طرز تفکر مبنی بر حاصل جمع مثبت را به یاد داشته باشیم. ظریف همچنین اتحادیه اروپا را دارای قابلیت های لازم برای کمک به مناقشه های خاورمیانه ای دانست.
در مجموع مهمترین محورهای رایزنی های ظریف با مقام های اروپایی را می توان تلاش برای گسترش روابط دوجانبه جمهوری اسلامی ایران با کشورهای قاره سبز، رفع موانع پیش روی مناسبات، حضور موثرتر اتحادیه اروپا در فرایند رفع تنش های خاورمیانه، مقابله با تروریسم افراطی و محکومیت عملیات اخیر آنان در تهران معطوف دانست.

** تکاپوی دوجانبه برای تقویت مناسبات ایران و اروپا
افزایش تهدیدات ناشی از بحران های خاورمیانه برای ثبات و امنیت جهان، ماجراجویی و اقدامات تنش آفرین شماری از دولت های منطقه، ایجاد چشم اندازهای درگیری و منازعات تازه و تداوم حیات گروه های مسلح افراطی در غرب آسیا، رسیدن دامنه عملیات تروریستی به کشورهای اروپایی و روی کار آمدن دولت تندرو و غیرقابل پیش بینی «دونالد ترامپ» در آمریکا از عناصری است که در فضای تازه روابط ایران و اروپا زمینه ساز نزدیکی دو طرف خواهد بود.
در همین ارتباط، مقام های اتحادیه اروپا به صورت مکرر بر ضرورت ادامه رویکرد تعاملی با ایران تاکید کرده و بر پشتیبانی از سند توافق هسته ای اصرار دارند. دو روز پیش بود که «دونالد تاسک» رییس شورای اروپا و «ژان کلود یونکر» رییس کمیسیون اروپا در پیامی ضمن تبریک انتخاب دکتر «حسن روحانی» به ریاست جمهوری، حمایت خود از تداوم اجرای برجام و نیز همکاری های موثر دوجانبه را یادآور شدند. همزمان، نماینده اتحادیه اروپا در شورای امنیت بر پایبندی ایران به تعهدات برجامی صحه گذاشت.
سیر تحولات امروز در مناسبات ایران و اروپا را می توان ادامه مسیری دانست که در پی انتخابات ریاست جمهوری خردادماه 92 بر مبنای رویکرد تعاملی سیاست خارجی و تلاش برای حل و فصل اختلافات هسته ای تهران با کشورهای 1+5 پی ریزی شد.
پس از شروع مذاکرات هسته ای و به ثمر رسیدن آن بود که رییس جمهوری ایران در بهمن ماه 94 پس از یک دهه، میهمان رهبران رم و پاریس شد. در این فضا، تهران کانون رفت و آمد هیات های اروپایی قرار گرفت و روابط ایران و اعضای اتحادیه اروپا دچار تحولی جدی و چشمگیر شد و پیش نیاز جلب همکاری و سرمایه های اروپایی فراهم آمد.
علاوه بر آنچه گفته شد، به نظر می رسد اروپایی ها تقویت رویکردهای تنش زدا و ثبات زا را به چراغ سبز برای ماجراجویی های منطقه ای ترجیح داده و به دنبال نقش آفرینی موثرتر در تعیین سمت و سوی تحولات خاورمیانه باشند. از سوی دیگر سیاست های مبهم و نگران کننده ترامپ زمینه را برای نزدیکی بیشتر ایران و اروپا به ویژه در زمینه اجرای برجام و تقویت همکاری های مشترک مهیا ساخته است. از دید بسیاری از ناظران سفر ظریف را نیز در چارچوب این تکاپوی مشترک می توان تحلیل و بررسی کرد.