دور كردن بندر بن سلطان از مركزيت تصميم گيري اين كشور. بايد دانست يكي از موانع اصلي نزديكي رياض به تهران بندربن‌سلطان بود . . .
تدبیر24: اظهارات سعود الفيصل مبني بر دعوت از دكتر محمد جواد ظريف وزير خارجه كشورمان براي سفر به عربستان سعودي براي بسياري از تحليلگران اتفاقي غافلگيركننده محسوب مي‌شود.چرا كه ايشان سابقه خوبي در برخورد با ايران نداشت؛ به يك معنا مي‌توان گفت در گذشته اين مقام عاليرتبه سعودي نسبت به ايران موضع‌گيري‌هاي منفي و تندی اتخاذ مي‌كرد. دو ماه پيش بود كه اين مقام سعودي اظهاراتي را درخصوص ايران، سوريه و حزب‌ا... داشت كه مي‌توان ادعا كرد خارج از عرف ديپلماتيك محسوب مي‌شد اما گفته‌هاي اخير وزير امور خارجه عربستان حاكي از چرخش 180درجه‌اي و ناگهاني اين مقام سعودي است. بنا به ادعاي كارشناسان عوامل خارجي و داخلي زيادي بر تغيير رفتار عربستان سعودي درقبال ايران موثر هستند. برخي از كارشناسان ادعا مي‌كنند كه 4محور عمده در داخل عربستان بيشترين تاثير را در تغيير رفتار سياست خارجي اين كشور بازي كرد و از سوي ديگر 6محور بين‌المللي بر تغيير رفتار مقامات آل‌سعود موثر محسوب مي‌شود. 4محور داخلي عبارتند از:
1- به قدرت رسيدن شاهزاده مقرن بن عبدالعزيز برادر ناتني ملك عبدا... با اختيارات ويژه و حكمي تاريخي و استثنايي؛ تحليلگران آشنا به مسائل عربستان به خوبي آگاهند كه شاهزاده مقرن يك شخصيت فرهنگي وداراي تفكري متفاوت از رهبران سنتي عربستان است. دركتابخانه شخصي اين شاهزاده كه اكنون تصميم گير اول عربستان سعودي است بيش از هزار جلد كتاب وجود دارد. لذا يكي از عوامل تاثيرگذار بر روند سياست خارجي عربستان حضور فردي مطلع، باسواد و علاقه‌مند به رابطه با ايران بر مسند تصميم‌گيري اين قدرت منطقه‌اي است.
2- دور كردن بندر بن سلطان از مركزيت تصميم گيري اين كشور. بايد دانست يكي از موانع اصلي نزديكي رياض به تهران بندربن‌سلطان بود.
3- با توجه به تغيير رويكرد عربستان در سياست خارجي بحث برخورد وزارت كشور عربستان با تكفيري‌ها مي‌تواند يكي از عوامل مهم داخلي در تغيير رفتار اين كشور باشد. بخشنامه‌هاي مهمي كه از سوي شاهزاده محمد بن نايف وزير كشور عربستان صادر شد و بر مبناي آن هيچ شهروند سعودي حق ندارد شيعيان و گروه‌هاي ديگر را تكفير كرده يا مورد آزار و اذيت قرار دهد. در راستاي اجراي اين بخشنامه مقامات آل‌سعود با برخي مفتي‌ها و وهابيون تكفيري برخورد كردند. به جرات مي‌توان ادعا كرد يكي از مواردي كه جاده روابط ديپلماتيك ميان ايران و عربستان را هموار مي‌كند برخورد با تندروها و تكفيري‌ها در عربستان است چراکه وجود اين گروه‌ها مهم‌ترين دليل براي باقي ماندن بي‌اعتمادي ميان ايران و عربستان محسوب می‌شد.
4- اعزام يك سفير بسيارخوب از سوي رياض براي تهران؛ سفيرعبدا... بن غرمان الشرهاني، در مدت كوتاهي كه در تهران حضور داشت گام‌هاي مهمي در جهت بهبود روابط تهران و رياض برداشت. از جمله اين گام‌هاي مهم ديدارهاي مثبت اين سفير موفق با مقامات موثر كشورمان بود. از ديگر گام‌هاي مهم و تاثيرگذار سفير عربستان، ارسال گزارشات مثبت به رياض بود. به نظر مي‌رسد اين گزارشات در روند تصميم گيري دولت عربستان تاثير داشته باشد. اعتقاد اين سفير به برقراري روابط مستحكم و همه‌جانبه ميان تهران و رياض موجب شد تا بي‌اعتمادي مراكز تصميم گير در رياض نسبت به تهران كاهش پيدا كند. اما محورهاي خارجي كه بر روابط ايران و عربستان موثر بودند 6 عامل است: 1-اظهار علاقه‌مندي شخص روحاني نسبت به بهبود روابط تهران و رياض. دكتر روحاني هم در زمان انتخابات رياست جمهوري و هم در زماني كه اين مسند را تحويل گرفتند بارها به بهبود روابط دو كشور مسلمان اشاره كردند.حتي تيمي كه ايشان بر دستگاه ديپلماسي گماردند بر اين عقيده استوارند كه بايد شرايط منطقه خارميانه تغيير كند و روابط دو كشور ايران و عربستان وارد فصل جديدي شود. اظهارات دكتر محمد جواد ظريف وزير خارجه ايران گواه اثبات اين ادعاست.2- به بن‌بست رسيدن رويكرد رياض در تقويت گروه‌هاي تكفيري در سوريه و چالش جديدي كه عربستان سعودي با آن دسته و پنجه نرم مي‌كند ماندن بشار اسد بر قدرت است. بي‌ترديد ماندن اسد و وجود گروه‌هاي تروريستي در همسايگي اين كشور تحمل اين مقوله را براي مقامات سعودي بسيار سنگين مي‌كند. با توجه به هزينه مادي و معنوي كه آل‌سعود براي سرنگوني بشار اسد صرف كردند اكنون باقي ماندن رئيس‌جمهور سوريه بر مسند قدرت مي‌تواند براي مقامات اين كشور چالش برانگيز باشد. به همين دليل دولتمردان عربستان راه ارتباط با ايران را درپيش گرفتند تا مگر از چالش‌هاي پيش رو رهايي يابند. 3-سفر اوباما به عربستان. باراك اوباما درآخرين سفر خود به رياض تلاش كرد تا به مقامات اين كشور بفهماند رويكرد ايالات متحده نسبت به ايران در حال تغيير است. شايد باراك اوباما به دولتمردان عربستان اشاره كرده باشد كه رويكرد ايالات متحده نسبت به خاورميانه به طور كامل تغيير يافته و اكنون دولتمردان اين كشور به آسياي شرقي، اوكراين و مسائل اقتصادي خود مي‌نگرند؛ به يك معنا خاورميانه از اولويت آمريكا خارج شده است. اوباما تلاش كرد به ريش سفيدان سعودي بفهماند كه واشنگتن حاضر نيست در خاورميانه بيش از اين هزينه دهد و به آنها توصيه كرد كه راه تعامل با ايران را در پيش بگيرد چنانكه واشنگتن در شرايط جديد مذاكراتي مستقيم را در جهت حل پرونده هسته‌اي ايران هدايت مي‌كند. 4- توافق احتمالي ميان ايران و غرب در جهت حل مسئله هسته‌اي بر معادلات خاورميانه و حتي مي‌توان به جرات اعتراف كرد كه بر معادلات بين المللي موثر است. اگر اين توافق امضا شود ايران در شرايط جديدي در خاورميانه قرار مي‌گيرد؛ بنابراين كشورهایي كه به دنبال دشمني با ايران در خاورميانه هستند بي ترديد متضرر مي‌شوند و ظاهرا رياض اين مطلب به خوبي درك كرده است.
5- برقراری آرامش نسبي در منطقه خاورميانه؛ ايران و عربستان دو قدرت منطقه‌اي هستند و عربستان پذيرفته كه خاورميانه آرام، خاورميانه‌اي است كه همكاري اين دو قدرت مسلمان شكل بگيرد در غير اين صورت پايدار نمي‌ماند. اين مقوله‌اي است كه عربستان سعودي در سال‌هاي گذشته تجربه كرد و اكنون در راه جديدي گام بر مي‌دارد.
6- حمايت عربستان سعودي از صدام حسين، تروريست‌ها و تكفيري‌ها در لبنان، يمن، عراق و پاكستان هيچ آسيبي به ايران وارد نكرد بنابراين ريش سفيدان سعودي برآن شدند تا رويكرد تعامل با ايران را جايگزين دشمني گذشته كنند.در نهايت به نظر مي‌رسد سياست سنجيده ايران كارآمد واقع شد و مقامات عربستان سعودي به اصل ديپلماسي كه همكاري متقابل در عين رقابت سالم است، بازگردند.
ارسال به دوستان 
نسخه چاپی 
