آمریکا، ایران و سرنوشت برجام

تدبیر24»او اکنون دریافت که تصمیماتش باید از یک مبانی حقوقی برخوردار باشد تا در سوابق سیاسی آمریکا منجر به دردسر آیندگان نشود. در واقع سیستم موجود در ایالات متحده چنین مقرراتی را به ترامپ تحمیل می‌کند. بنابراین سیستم موجود به او می‌گوید که به صورت یک جانبه نمی‌تواند از یک قرارداد چند جانبه خارج شود. برجام مانند یک باشگاه ورزشی است که اشخاص به عضویت آن در آمدند. به عبارتی برنامه جامع اقدام مشترک یک توافق بین‌المللی و الزام‌آوری است که یک طرف آن ایران و طرف‌های دیگر آن گروه 1+5 هستند به همین دلیل در صورتی که رئیس جمهور آمریکا بخواهد توافق هسته‌ای را به طور یکجانبه لغو کند در واقع بر هم زننده یک توافق حقوقی الزام آور و بین‌المللی خواهد شد که طرف این توافق تنها ایران نیست بلکه به سایر اعضای توافق هسته ای این اجازه را خواهد داد که خود را متقابلا در برابر تعهداتی که نسبت به آمریکا دارند، متعهد ندانند. ترامپ با چنین اقدامی اعتبار حقوق بین‌الملل را زیر سوال می‌برد. به همین دلیل تصمیمی تحت عنوان خروج یا لغو یکجانبه نخواهد گرفت. از سویی با توجه به خصومت متقابلی که میان ایران و آمریکا وجود دارد واشنگتن نیازی نخواهد داشت که برای تمدید تحریم‌های گذشته و تحریم‌های جدید به برجام استناد کند. زیرا اساسا آمریکا تاکنون برجام را اجرا نکرده است که پس از این با تهدید به خروج یا با زیر پا گذاشتن برجام تفاوتی صورت بگیرد. تا به امروز اقدامی از سوی آمریکا در قالب برجام انجام نگرفته است بلکه کارشکنی این کشور سبب گردیده که سیستم‌های مالی غربی نیز از همکاری‌های بانکی و نیز سرمایه‌گذاری در ایران خودداری کنند به همین دلیل نیازی نیست که ایالات متحده بخواهد با اقدام غیر قانونی و حقوقی خود حیثیت مخدوشش را مخدوش‌تر کند. به هر روی این کشور تحریم‌ها را به بهانه‌های مختلف اعمال می‌کند. ایران نیز به این دلیل که آمریکا را به عنوان دشمن خود اعلام کرده است سال گذشته ورود کالاهای آمریکایی را تحریم و اتومبیل‌های وارد شده به گمرک را مرجوع کرد. این تنها اقدامی است که ایران و آمریکا می‌توانند انجام دهند. ایالات متحده قدرت نفوذ بر دیگران را دارد همان‌طور که امروز حتی یک بانک چینی گشایش اعتبار برای وارد کنندگان ایرانی را نمی‌پذیرد و با کشورمان همکاری نمی‌کند. در حالی که چین رقیب آمریکاست اما کشورهای دیگر نگران ایالات متحده هستند. البته عدم سرمایه‌گذاری در ایران دوعلت دارد؛ نخست نگرانی شرکت‌های بزرگ از رنجیده شدن آمریکاست. از سویی کشورهای صنعتی آمادگی ندارند سرمایه گذاری کنند زیرا توسعه اقتصادی و جذب سرمایه مستلزم ثبات و امنیت است. بنابراین تهدیدهای آمریکا نسبت به برجام اهمیت خاصی ندارد. زیرا ایالات متحده عملا نشان داده است که هر کاری بتوانند انجام می‌دهند تا برجام به هدف خود نرسد. مثلا تحریم‌ها را کاهش یا افزایش می‌دهند و اشخاص و نهادهای جدید را وارد تحریم خواهند کرد و در جنگ سوریه هم مستقیما دخالت می‌کنند. بنابراین مطرح کردن مساله تحریم‌ها در برابر عظمت اختلافات موجود میان ایران و آمریکا یک امر فرعی و بی‌اهمیت است که به نظر بیشتر یک فضای تبلیغاتی برای زمان خاص کنونی است؛ مساله اساسی و بزرگتری وجود دارد.

فریدون مجلسی، تحلیلگر و دیپلمات