شاید آقای حسن روحانی تحت تاثیر شرایط و اقتضائاتی اظهاراتی را به زبان آورده که سابقه نداشته است.
با توجه به شرایط حساسی که در آن قرار گرفتهایم، یک سیاستمدار ماهر و کارکشته تا حد نهایت کوشش میکند که جملاتی را بیان کند که تمام درها و پنجرهها را برای حل مشکلات از راههای دیپلماتیک باز کند. اگرچه ما عملا و رسما حاضر به مذاکره با آمریکا نیستیم بنابراین تنها راهی که باقی مانده، همین راه مقابله بیانی و صراحت در گفتار است که البته ممکن است دامنه وسیعی بهخود بگیرد. برای مثال آمریکا را تهدید به مقابله کنیم و علاوه بر بستن تنگه هرمز کانال دیگری هم برای ضربه زدن به آمریکا باز کنیم. در شرایط فعلی حداقل برای آرامش جامعه خودمان هم که شده باید با احتیاط حرکت و اظهارنظر کنیم. دونالد ترامپ، آدمی نیست که در موضوعات حساس آموزش دیده باشد، با تجربه باشد و براساس ضوابط بینالمللی و با زبان دیپلماسی حرف زده و یا اقدام کند. در شرایطی که دشمنی چنین نامعقول داریم و هر روز به نقطه تاریک مناسبات دوجانبه نزدیکتر میشویم، باید توجه کرد که مسائل به نفع عربستان سعودی و اسرائیل تمام نشود. یعنی با یک حرف میتوان همه دشمنان را برعلیه خود متحد کرد؛ همانطور که اکنون با واکنشهای روسیه و سفیر عربستان در آمریکا مواجه شدهایم. آمریکا همه تلاشش این است که ایران را به یک پدیده خطرناک تبدیل کند و برای همین به تلاشهایش روزبهروز میافزاید. درواقع دو راه بیشتر برجستگی دارد که یا باید برای مقابله سخت آماده شویم که این گزینه را نمیتوان به آسانی انتخاب کرد چرا که آینده آن نامشخص است و یا اینکه از ابزارهای دیپلماتیک به شکل موثرتری استفاده کنیم. اگر باب مذاکره به تمامی مسدود باشد، کوفتن بر طبل رویارویی ناگزیر خواهد بود. رویارویی و مقابلهای که میتواند با خطرات غیرقابل پیشبینی مواجه گردد. بنابراین در این لحظه حساس باید سنجیده حرکت کنیم. اظهارنظر رئیسجمهور درباره عربستان در این مقطع زمانی باید بررسی شود. چرا که مثلث اسرائیل، عربستان، آمریکا هر روز پیوند قویتری پیدا میکنند. لذا اظهار تمایل نزدیکی به عربستان سعودی جمله عجیبی بودو مشخص نیست که برچه اساسی برای مذاکره با عربستان سعودی اظهار تمایل شده است!
برخی این اظهارتمایل را به موسم حج ربط دادند که به نوعی امنیت حجاج را به همراه داشته باشد اما تجربه به ما آموخته که چندین مورد حجاج ایرانی دچار آتش سوزی و خفگی شدند و ما نتوانستیم واکنش منطقی از خود نشان دهیم. عربستان در حج دست به قدرتنمایی زد . این مثلث هر روز قویتر شده و یاران جدیدی جذب میکند. عراق به خاطر کمبود آب و برق به عربستان سعودی متمایل شده است و آقای حیدرالعبادی اعلام میکند که ما عرب هستیم و به دنیای عرب تعلق داریم. سخن آخر اینکه یا باید خود را به دست آینده نامعلوم رها کرد و یا این شکلی ازدیپلماسی را در پیش بگیریم که بیشتر جنبه عقلانی و محاسبه شدهتر باشد و روشها و راههای کمضررتر را در پیش بگیریم.
علی بیگدلی، استاد دانشگاه