تابلوي رنگ و رو رفته محافظه كاران

تدبیر24: ايران و انگليس در دوقرن ونيم گذشته داراي تحولات گسترده روابط بوده و فرازونشيب هاي بسياري در روابط بين دوکشور را از سر گذرانده اند. ايراني ها نسبت به دولت ها و سياست هاي انگليس بدبين، مظنون و بي اعتمادند. انگليس نيز قبل از پيروزي انقلاب اسلامي، ايران را در حوزه نفوذ خود تعريف مي کرد که در سال هاي آخر از دست رفت و ايران جذب آمريکا شده و در مدار و چتر حمايتي آن کشور تعريف شد. ايران دوبار در طول دوجنگ جهاني توسط نيروهاي انگليسي اشغال شد و هر دو کشور، پرونده قطوري از اعتراضات و شکايات عليه يکديگر در نزد خود و در صحنه سازمان هاي بين المللي دارند.

انگليس تلاش دارد نقش جمع آوري اطلاعات با توجه به ارتباطات وسيعش در ايران چه در قالب ارتباطات وجيه و سالم و چه به صورت کسب اطلاعات مخفيانه و جاسوسي از ايرانيان يا خارجيان مقيم ايران را حفظ کند. اين اخذ اطلاعات به صورت خنثي و صرف اطلاع گيري نيست بلکه خود منبع و شروع طراحي سياست هايي عليه ايران خواهد شد. بنابراين ايران نيز نسبت به فعاليت اطلاعاتي انگليس در ايران مظنون است و انگليسي ها را منشا جريان سازي سياسي و اطلاعاتي مي داند. از طرف ديگر ايران نيز براي مقابله با روش و سياست هاي انگليسي، به دنبال توسعه حوزه نفوذ و فعاليت هاي عملياتي خود است اما انگليسي ها به اين فعاليت ها جنبه امنيتي مي دهند و هياهو به راه مي اندازند. اگرچه براي ساختن رابطه اي پايدار، امن و سالم بين دوکشور، يکي از روش ها در تئوري اين است که روال روابط دوکشور را به نيروهاي سياسي سپرد که معتقد به تنش زدايي، بازي برد-برد و عبور از گذشته باشند تا بتوان در پرتو آن به بهبود و ارتقاي روابط دوجانبه و کمک به حل چالش هاي منطقه اي و بين المللي پرداخت؛ اما نمي توان در دنياي آمال و آرزوها سير کرد، از واقع گرايي در روابط ايران و انگليس عبور کرد يا وزن آن را کم پنداشت.

ديدار رييس جمهور ايران با نخست وزير انگليس براي اولين بار بعد از پيروزي انقلاب اسلامي در حاشيه مجمع عمومي سازمان ملل، هم توجه انظار جهاني را به خود جلب کرده و هم زمينه اي فراهم کرده است تا به موشکافي صحنه سياسي ايران و انگليس بپردازم تا شايد بتوان به دلايل و اهداف طرف انگليسي در نزديکي به ايران راه يافت. در ايران دولتي روي کارآمده که مهم ترين وظيفه اش را حل مشکلات سياست خارجي و مهم ترين آن را ازبين بردن پروژه ايران هراسي و نجات ايران از انزوا، بهبود رابطه با غرب و در نهايت حل مشکلات هسته اي و اقتصادي کشور مي داند. اگرچه برنامه مدون و راهبردي اي از سوي دولت در قبال انگليس اعلام نشده است ولي مي توان از ميان مواضع اعلام شده به اين نتيجه رسيد که دولت کنوني علاقه مند است مشکلات ايجادشده با انگليس را که همه آن نيز متوجه ايران نبوده و قسمتي به سياست هاي خود انگليس مربوط مي شود، با کمترين هزينه مادي و معنوي حل وفصل کند. اما در مورد دولت انگليس، اگر کسي بخواهد تابلويي براي سردر مقر اصلي حزب محافظه کار پيشنهاد کند، بي شک تصوير مردي ميانسال، سفيدپوست و اروپايي تبار بر تابلويي فلزي و رنگ ورو رفته با قاب چوبي را به رهبران حزب ارايه مي کند تا تهيه و در مراسمي با حضور تعدادي اعضاي کهنسال، آن را نصب کنند.

اما اين تصوير که حاکي از واقعيت وجودي اين حزب است معمولايکي از معضلات و نقاط ضعف اين حزب در بين افکارعمومي نيز هست که بسياري از فعالان و راي دهندگان اين حزب را چنين قشري تشکيل مي دهد که لزوما بر اتخاذ سياست هاي داخلي و خارجي اش هم موثر بوده است. در اين صورت طبيعي است هم از جهت سياستگذاري و فعاليت و هم از جهت ارايه چنين تصوير سنتي اي که باعث حذف نيروهاي تاثيرگذار جديدي در صحنه سياسي و اجتماعي اين کشور همچون جوانان، زنان، مهاجران، رنگين پوستان و همچنين مسلمانان مي شود، اين امر خود نشانگر نقاط ضعف اين حزب در کسب آراي مردم در انتخابات بعدي است. در ماه هاي اخير چندين کارگروه تخصصي و پژوهشي سياسي، رسانه اي، حزبي و دانشگاهي در بريتانيا به آسيب شناسي و ارزيابي شکست بي سابقه انتخاباتي احزاب اصلي سياسي، پيروزي احزاب تازه تاسيس راستگراي افراطي و واکاوي کاهش اقبال و رويکرد راي دهندگان به تبليغات و برنامه هاي احزاب اصلي کلاسيک آن کشور پرداختند و بعضا نيز نتايج تحقيقات و يافته هاي خود را در رسانه هاي خبري، بولتن هاي دانشگاهي و حزبي و انديشکد ه هاي سياسي مختلف منتشر کردند. تا جايي که به حزب محافظه کار مربوط مي شود، کارشناسان و مشاوران وابسته به اين حزب، راهکارهاي جديدي را براي پرهيز از تلقي شکست از تغيير رويکرد آن حزب و اتخاذ راهبردهاي جديد براي بهبود چهره آن حزب در جهت پيروزي در انتخابات بعدي و حفظ اکثريت پارلماني و دولت آينده ارايه کرده اند.

از اين رو سياست هاي اخير کامرون در صحنه داخلي و خارجي همچون نحوه مديريت رفراندوم اسکاتلند، مساله پارلمان اروپا و تنظيم رابطه با ايران تغييرات ايجادشده در هيات دولت ائتلافي انگليس، نشان از نوسازي سياست اين حزب دارد. تغييرات ايجادشده در هيات دولت انگليس که موجب به ميدان آوردن نيروهاي جديد و تاثيرگذار شده، بعدي از راهبرد جديد است، اقدامي که حزب کارگر به دليل بافت کمتر سنتي و غيرمحافظه کارانه اش خيلي زودتر دست به آن زد و امثال ميليبندها که پدرشان از يهوديان مهاجر لهستاني است به سطح رهبري حزب رسيدند. با توجه به آنچه در فوق آمد دولت انگليس در دوران پوست اندازي به سر مي برد و خود را براي کسب قدرت مجدد در انتخابات آينده در نيمه سال بعد ميلادي آماده مي کند که با يک راهبرد دوسويه منفي يک کسب اکثريت به تنهايي و يا منفي دو حفظ ائتلاف، ترجيحا با همين حزب ليبرال دموکرات بر حزب ديگر يعني کارگر، در تشکيل دولت پيشي گيرد. اينکه آيا اين حزب امکان دستيابي به چنين اهدافي دارد يا خير مساله ديگري است اما در چنين زماني و با توجه به اولويت هاي دولت جديد انگليس در ابعاد گوناگون و مخصوصا سياست خارجي اش، دست اندرکاران سياست خارجي از جمله وزارت امور خارجه بايد در طراحي تعامل با اين کشور چنين جهت گيري هايي - مانند آنچه در نطق سالانه ديويد کامرون در مجمع عمومي سازمان ملل ديديم- را مدنظر قرار دهند.