تدبیر24 :
شمارش معكوس اجراي فاز دوم طرح ۱۰ماهه فيلترينگ هوشمند سايت‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي در ايران از اول فروردين امسال آغاز شده است. سال گذشته فاز نخست فيلترينگ هوشمند در شبكه اجتماعي اينستاگرام تا حد زيادي موفقيت‌آميز بود و حالا قرار است در فاز دوم اجراي اين طرح پيام رسانه‌هاي فردي و ساير شبكه‌هاي اجتماعي (حتي آنهايي كه از قبل فيلتر بودند نظير فيسبوك) به صورت هوشمند فيلتر شوند. در فيلترينگ هوشمند كه سال گذشته درباره شبكه اجتماعي اينستاگرام شاهد اجراي آن بوديم، كاربران بدون اينكه مشكلي در دسترسي به كل متن و محتواي مورد نظر خود داشته باشند با حذف و مسدودسازي صفحاتي كه حاوي متون غيراخلاقي و منافي عفت عمومي بود، مي‌توانستند از بقيه صفحات بهره‌مند شوند. فيلترينگ هوشمند طرحي ۱۰ ماهه بود كه به گفته وزير ارتباطات، فاز اول اين طرح يك ماه، فاز دوم سه ماه و فاز سوم شش ماه طول خواهد كشيد، بنابراين انتظار مي‌رود در ماه‌هاي اوليه سال ۹۵ شاهد اجراي فاز دوم اين طرح باشيم. واعظي كه معتقد است نزديك به ۸۵ تا ۹۰ درصد محتواي برخي سايت‌ها، محتواي سالم به حساب مي‌آيد، اعلام كرد كه فيلترينگ هوشمند يك طرح ۱۰ ماهه است.
هيچ‌كس موافق فيلترينگ كامل نبود
هزينه بالاي فيلترينگ و همچنين اشكالاتي كه به دنبال فيلترينگ فله‌اي به وجود مي‌آيد، دولت يازدهم را به فكر اين انداخت كه طرح فيلترينگ هوشمند را اجرا كند. وزير ارتباطات بار‌ها بر اين مساله تاكيد كرده كه دولت يازدهم مخالف فيلتر كردن شبكه‌هاي اجتماعي است، اما با اعمال فيلترينگ هوشمند سعي مي‌كند دسترسي به سايت‌هاي غيراخلاقي و شبكه‌هايي را كه محتواي آنها با شئونات كلي نظام مغايرت دارند، محدود كند. سال ۹۳ در حالي كه واعظي اعلام كرد وزارت ICT براي پيشبرد پروژه فيلترينگ هوشمند با سه دانشگاه و پژوهشگاه قرار‌داد‌هاي جديد بسته و پيگيري‌هاي كار به صورت مرتب انجام مي‌شود اما موج انتشار برخي پيامك‌ها با محتواي مجرمانه باعث شد كه قوه قضائيه در اين باره اظهارنظر كند. در همان روزهاي اوليه پاييز ۹۳، محسني اژه‌اي سخنگوي قوه قضائيه، در نامه‌اي خطاب به وزارت ارتباطات، با ابراز نگراني نسبت به انتشار وسيع مطالب موهن از طريق برخي شبكه‌هاي اجتماعي نظير واتس‌آپ، وايبر و تانگو اعلام كرد كه وزارتخانه مربوطه براي فراهم‌آوري زمينه و بستر فني مورد نياز مسدودسازي و كنترل اطلاعاتي موثر شبكه‌هاي يادشده تنها يك ماه فرصت دارد. انتشار اين نامه با نشر اين شايعه كه بعد از يك ماه فرصت داده شده، در صورت عدم موفقيت وزارت ارتباطات در اجراي پروژه فيلترينگ هوشمند، دسترسي به تمام شبكه‌هاي مذكور مسدود يا همان فيلتر خواهد شد، همراه بود. اما چندي بعد و در راستاي پاسخگويي به شايعات درباره فيلتر شدن برخي شبكه‌ها، رئيس دستگاه قضا به صراحت اعلام كرد قوه قضائيه هيچ علاقه‌اي به مسدودسازي شبكه‌هاي اجتماعي ندارد. صادق آملي لاريجاني در صحبت‌هاي خود با تاكيد بر اينكه قوه قضائيه هيچ علاقه‌اي به مسدودسازي شبكه‌هاي اجتماعي ندارد، اظهار كرد كه توصيه مشفقانه دستگاه قضا اين است كه دستگاه‌هاي اجرايي مرتبط به پالايش اين فضا كمك كنند. وزير ارتباطات نيز در پاسخ به نامه ضرب‌الاجلي قوه قضائيه با بيان اينكه مسدود شدن شبكه‌هاي اجتماعي از نظر فني و تكنولوژيكي با توجه به اينكه تعداد آنها زياد است، راه‌حل مناسب نيست، اعلام كرد كه سياست وزارت ارتباطات در اين زمينه حمايت از شبكه‌هاي اجتماعي داخلي است.
موفقيت ۸۳ درصدي فيلترينگ هوشمند اينستاگرام
اما در كنار اين روش‌هاي حمايتي و تشويقي براي استفاده بيشتر از شبكه‌هاي اجتماعي داخلي، به نظر مي‌رسيد لازم است براي آرام كردن فضا پروژه فيلترينگ هوشمند سريع‌تر پيش برود. در همين راستا مركز ملي فضاي مجازي، اعلام كرد بهره‌برداري از نخستين نرم‌افزار فيلترينگ هوشمند ايران آغاز شده است و چند ماه بعد نيز از سوي وزارت ارتباطات اعلام شد كه گام اول پياده‌سازي فيلترينگ هوشمند كه با كمك دانشگاه‌ها نوشته شده است، در يكي از شبكه‌هاي اجتماعي موبايلي اجرا شد. نخستين شبكه‌اي كه هدف فيلترينگ هوشمند قرار گرفت، شبكه اينستاگرام بود كه پس از گذشت چندي از اجراي اين نوع فيلترينگ، واعظي اعلام كرد كه مرحله اول فيلترينگ هوشمند كه از طريق يك نرم‌افزار روي اينستاگرام ۸۳ درصد موفق بوده است. گرچه گفته شد كه با فيلترينگ هوشمند، قرار نيست سايت‌هايي كه پيش از اين نامشان در ليست سياه فيلتر قرار گرفته‌اند بار ديگر قابل دسترسي شوند، اما وزير ارتباطات اين نويد را داد كه شبكه‌هايي كه از نظر محتوايي داراي فرهنگ و ارتباط مناسبي هستند، ديگر فيلتر نخواهند شد. بنابراين اواخر سال گذشته وزير ارتباطات خبر از مراحل فاز به فاز فيلترينگ هوشمند اينستاگرام داد و اعلام كرد مرحله اول پروژه زير بار رفته، اين شد كه از همان روز كاربران اين شبكه‌اجتماعي اشتراك عكس، شاهد تغييرات محسوسي در روند جست‌وجوي محتوا و صفحات ايجاد شده بودند. البته از همان اوايل اجراي طرح اختلالاتي هم به وجود آمد كه وزير ارتباطات دليل آن را نوپا بودن پروژه اعلام كرد. با شروع فيلترينگ هوشمند اينستاگرام بسياري از صفحات مستهجن و صفحات داراي مصاديق مجرمانه بدون اينكه مشكلي براي ديگر كاربران ايجاد شود مسدود شدند. در اكثر مواقع فقط پست‌ها، عكس‌ها و كامنت‌هاي داراي محتواي ضداخلاقي حذف شدند يا كاربر قادر نبود از ابتدا چنين پست‌ها و عكس‌هايي را بارگذاري كند. اما در بعضي موارد هم پست‌هايي از زير فيلتر اين طرح عبور مي‌كردند و يا براي حساب كاربري بقيه كاربران اختلال ايجاد مي‌شد كه البته رفته رفته تا همين نوروز اين مشكلات برطرف شد و در كل نتيجه‌اش قابل رضايت بود، هم براي قانونگذاران و هم براي كاربراني كه استفاده درستي از اينستاگرام دارند.
۶ ماه ديگر از هوشمند‌سازي مانده است
تا شش ماه ديگر به‌طوركامل خروجي اين طرح مشخص مي‌شود. كارشناسان رسانه و نرم افزار‌هاي مجازي معتقدند اين روش با تمام هزينه‌هايي كه صرف آن شد، بسيار موثر است و اگر به‌طور كامل پياده شود جايگزين خوبي براي حذف كامل و فيلترينگ محتواي همه متوني است كه به هر حال جداي از مشكلات و مضرات آن براي بخشي از جامعه سودمند است و به عنوان ابزار كار و ارتباط توسط اين افراد به كار بسته مي‌شود. اينستاگرام به عنوان يك شبكه اجتماعي كه امكان به اشتراك گذاشتن عكس و محتوا در آن براي كاربران وجود دارد براي افراد مختلف در مشاغلي نظير طراحي لباس و دكوراسيون منزل و ساير كارهاي خدماتي بسيار موثر است و در كنار اين بازيگران و پاپاراتزي‌ها و حتي مسئولان كشور هم براي رساندن خبر به مردم از اين شبكه به كرات استفاده مي‌كنند. با اين وجود درباره ساير شبكه‌هاي اجتماعي و به ويژه درباره پيام‌رسان‌هاي فردي مانند تلگرام اين طرح به اين آساني كه درباره شبكه‌هاي اجتماعي اجرا شد قابليت اجرايي شدن ندارد، زيرا محتواي پيام‌رسان‌هاي فردي شخصي قلمداد مي‌شود و دولت و هيچ شخص ثالثي طبق قانون اجازه سرك كشيدن به آن را ندارد. مناقشاتي كه بر سر فيلتر شدن در ايران از ديرباز وجود داشته درباره فيلتر كردن فضاي فردي هنوز ادامه دارد و تا وقتي كه هوشمند‌سازي فيلترينگ درباره پيام‌رسان‌هاي فردي انجام نشده نمي‌توان درباره نتايج آن قضاوت كرد. بايد شش ماه ديگر صبر كنيم و نتيجه دسترنج دولت فعلي را در دسترسي درست و اصولي مردم به فضاي مجازي بررسي كنيم. عملكردي كه تا اينجاي كار تا حد زيادي موفقيت‌آميز بوده است.
ارسال به دوستان 
نسخه چاپی 
