تركيه؛ تهديد يا قوت قلب

 تدبیر24:  سيد جلال ساداتيان -كنفرانس جهاني انرژي در تركيه بر پاشد؛ مناسبتي كه هر دو سال يك بار در يكي از شهر‌هاي جهان براي تبادل نظر پيرامون مهم‌ترين مسائل مربوط به تامين و توزيع انرژي برگزار مي‌گردد. در حاشيه اين اجلاس، جلسه ديگري مربوط به اعضاي اوپك، در تركيه غير اوپكي و با حضور بازيگران مهم اوپكي شامل ايران و عربستان به‌طور غير رسمي بر پا شد تا در ادامه اجلاس رسمي اوپك كه چندي قبل در الجزاير تشكيل شد و به «فريز نفتي» راي دادند، همراه با روسيه غير نفتي براي افزايش قيمت جهاني نفت چاره‌انديشي نمايند. حضور ولاديمير پوتين رئيس‌جمهور روسيه به عنوان بزرگ‌ترين توليد‌كننده نفت و فراورده‌هاي سوخت فسيلي و گاز، به بهانه اين رخداد در تركيه و امضای قرارداد انتقال گاز روسيه از طريق خط لوله گازي موسوم به «جريان تركي» كه قاعدتا جايگزين خط لوله معروف به «جريان جنوب» مي‌شود، توجه محافل جهاني را جلب نمود، زيرا بعد از ايجاد تيرگي در روابط مسكو - آنكارا، آن‌هم پس از سرنگون نمودن هواپيماي روسي بر اثر شليك هواپيماي تركيه به آن و قطع روابط تجاري بين دو كشور و تحريم تركيه از سوي روسيه، این قراردادحادثه مهمي تلقي شده و مي‌شود. اردوغان رئيس‌جمهور تركيه بر اين گمان بود كه در اوج درگيري‌هاي سوريه و اينكه نيرو‌هاي تحت حمايت او كه به عنوان معارضان سوري شناخته مي‌شوند در كنار ساير نيروهاي تكفيري و تروريست مورد حملات جنگنده‌هاي روسي قرار گرفته‌اند، اگر به مقابله با روسيه برخيزد و درگيري مستقيمي را با نيرو‌هاي نظامي روسيه به وجود آورد، از حمايت مستقيم نيروهاي ناتو تحت فرماندهي آمريكا مستقر در خاك این کشور برخوردار مي‌شود و بدين‌ترتيب هم مي‌تواند مانع شكست نيروهاي تحت حمايتش شود و هم از پيشروي نيروهاي دولتي سوريه كه از حمايت مستقيم و غيرمستقيم ايران برخوردارند، جلوگيري شود. اما بي‌اعتنايي آمريكايي‌ها از سویي و از سوي ديگر همراهي و همكاري نيروهاي نظامي آمريكايي با نيروهاي روسي در آن مقطع زماني در خاك سوريه بر عليه نيروهاي داعش و تنها ماندن تركيه و نيز تاثير تحريم تجاري روسيه عليه تركيه كه به ميزان قابل توجهي به اقتصاد آن كشور زيان وارد نمود و همچنين اين گمان و تصور كه آمريكايي‌ها پشت سر فتح‌ا... گولن در كودتاي نافرجام تركيه قرار داشته‌اند، آقاي اردوغان را به فكر چاره‌جویي واداشت و او با سفري به سن پترزبورگ روسيه درصدد عذرخواهي از پوتين بر آمد و با سفر مجدد به روسيه از پوتين دعوت كرد تا در اجلاس انرژي شركت نمايد، شايد موفق شود شرايط توافق با نيرو‌هاي موثر در مناسبات سوريه، از جمله روسيه را به نفع خود تعديل و تثبيت نموده، توافق روسيه را براي ماندن در شمال سوريه و ايجاد توازن لازم در موقعيت‌هايي كه در شمال عراق و سوريه به وجود آمده است به نفع خود جلب نمايد. تركيه كه از استراتژي قبلي خود براي توسعه هژمون در سوريه طرفي نبسته بود و باز كردن مرز‌هايش به روي نيرو‌هاي معارض سوري و كمك رساني به آنها با ورود ديگر نيروهاي تروريست و تندروهاي تكفيري همراه شده بود و همچنين فشار‌هايش براي تحت تاثير قرار دادن اروپايي‌ها از طريق مهاجران سوريه و عراقي نيز بي‌تاثير مانده بود و از سويي با قدرت گرفتن نيروهاي كرد سوري در كنار كردهاي تركيه و عراق، خطراتي براي آينده تركيه به وجود آمده بود، عزم خود را جزم كرد تا با ورود مستقيم به خاك سوريه، بدون معطل ماندن براي اقدام گروه‌هاي معارض و با اين ژست كه در مقابل داعش و ديگر گروه‌هاي تروريست قرار دارد، براي خود وجاهت و مشروعيت كسب نموده مسائل آينده را به‌ويژه در ارتباط با كردهاي منطقه اعم از كردهاي تركيه و سوريه در مقابل نيروهاي دولتي سوريه و حتي ايالات متحده آمريكا كه براي مقابله با داعش وعده‌هايي را براي استقلال يا خود مختاري بيشتر كردهاي منطقه به آنها داده بود، مديريت نمايد. ورود و استقرار در شهر طرابلس در شمال سوريه در كنار رودخانه فرات كه از تركيه وارد سوريه و بعد عراق مي‌شود، آيا براي دولت اردوغان امنيت خاطر ايجاد مي‌كند يا بر چالش‌ها و پيچيدگي‌هاي منطقه خواهد افزود؟ بي‌ترديد حضور تركيه، آن‌هم به اين شكل مستقيم در خاك سوريه تحمل نشده، كما اينكه توسط دولت آقاي بشاراسد محكوم شد و شكايت آن را به شوراي امنيت برده‌اند. اما اينكه حضور آقاي پوتين به عنوان قوي‌ترين بازيگر صحنه سوريه در حال حاضر توام با سازش در تركيه و دادن امتياز به آقاي اردوغان براي تامين خواسته‌ها و پيشبرد استراتژي جديدش خواهد شد كه به‌طور طبيعي عليه منافع ايران و سوريه تلقي شده، به زمان بيشتري نيازمند است تا نتايج آن آشكار شود. ليكن در بدو امر، بعيد به نظر مي‌رسد كه آقاي اردوغان از اين ترفند جديد هم بتواند حاصلي برداشت كند.

* تحليلگر مسائل بين‌الملل