برجام حاصل تجارب ایران است

تدبیر24»سفیر پیشین ایران در فنلاند که چندی است از ماموریت خارجی خود به تهران بازگشته و در جمع کارشناسان مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت امور خارجه حضور دارد و البته از مشاوران وزیر امور خارجه نیز است تاکید دارد که "تقلیل روابط ایران و آمریکا به ترامپ یا اوباما اشتباه است. نه اوباما می‌توانست در فضایی بیش‌تر از آنچه اتفاق افتاده در مذاکرات هسته ای و برجام حرکت کند، نه ترامپ می‌تواند اقداماتی فراتر از آنچه سیستم آمریکا در نظر دارد انجام دهد."

وی در عین حال خطاب به منتقدان برجام خاطرنشان کرد که برجام کلیدی نبود که قفل همه تحریم ها علیه ایران را باز کند.

موسوی هم چنین تاکید کرد: برجام سندی ملی است و در چارچوب خطوط کلی که مجموعه دستگاه‌ها و نهادهای ذی‌ربط بر آن اعمال نظر کردند، به دست آمد بنابراین نباید آن را سند مذاکراتی وزارت امور خارجه دانست.

این دیپلمات با سابقه کشورمان هم چنین معتقد است که مخالفت ترامپ با برجام بیش تر از این جهت است که باور دارد دولت اوباما به ایران امتیاز زیادی داده است و ایرانی ها اوباما را گول زدند.

او درباره تاثیر برجام بر تحولات منطقه و خاورمیانه معتقد است برجام گره از برخی فعالیت های ایران و هم پیمانان منطقه ای اش به ویژه در بحث سوریه و عراق باز کرد و در این رابطه تاکید دارد که اگر برجام نبود نه همکاری روسیه و ایران در بحث سوریه شکل می گرفت و نه روس ها به ایران اس 300 می دادند.

برجام سند مذاکراتی وزارت خارجه نیست

سید رسول موسوی سفیر پیشین کشورمان در فنلاند و تاجیکستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با بیان این‌که برجام سندی ملی و حاصل تجربه پانزده ساله مذاکره ایران در مقاطع و شرایط مختلف است که از یک مجرای مذاکراتی عبور کرده و در چارچوب خطوط کلی که مجموعه دستگاه‌ها و نهادهای ذی‌ربط بر آن اعمال نظر کردند به دست آمده است افزود: کسانی که برجام را سند مذاکراتی وزارت امور خارجه می‌بینند، اشتباه می‌کنند.

وی با انتقاد از کسانی که برجام را سندی در سطح وزارت خارجه یا بعد از قرارداد وستفالی، مهم‌ترین قرارداد بین‌المللی در 50 سال اخیر می‌دانند با تاکید بر این‌که برجام سندی ملی است گفت: در چارچوب برجام ایران حق داشتن فن‌آوری صلح‌آمیز هسته‌ای را دارد و ایران نمی‌خواهد سلاح هسته‌ای داشته باشد بنابراین در چارچوب برجام کشورهای 1+5 جایگاه استراتژیک ایران در نظام بین‌الملل را به عنوان یک کشور هسته‌ای صلح‌آمیز تایید می‌کنند  و برجام سندی است که این دو شرط را به دست آورده است و از آنجایی که شرایط تحریمی برای ایران قبل از توافق ایجاد شده بود، طبیعی است که برجام برای رفع آن شرایط پیش‌بینی‌ها و اقداماتی را در نظر گیرد.

این کارشناس مسایل بین‌الملل با تاکید بر ضرورت داشتن نگاه واقع‌بینانه در برجام تصریح کرد: برجام برای حل مسایل منطقه‌ای و بین‌المللی ایران یا مسایل موجود میان ایران و آمریکا نوشته نشده است، بلکه برای آن است  تا جایگاه ایران را درباره دو مساله‌ای که در بالا اشاره شد، روشن کند که در این کار هم بسیار موفق بوده است، گفت: اگر ذهنیت‌های دیگری را درباره برجام داشته باشیم به انحراف رفته‌ایم. این‌گونه نیست که برجام برای این بود که مسایل ایران و آمریکا را حل کند؛ نه در شرح وظایف تیم مذاکراتی این مساله بوده و نه در برجام در نهایت چنین انتظاراتی پاسخ داده شد.

موسوی گفت: اگر در نظر بگیریم که ایران با برجام برنامه هسته‌ای خود را به صورت عادی ادامه می‌دهد توافقی موفق بوده است. از روزی که برجام اجرایی شده، غنی‌سازی ایران طبق قاعده ادامه یافته و یک روز هم تعطیل نشده است. کسانی که آگاه به پرونده هسته‌ای ایران هستند می‌دانند در مقطعی اصل این بود که ایران فن‌آوری غنی‌سازی داشته باشد و الان این اصل مهم را در اختیار  دارد و توانسته است این توانایی خود را حفظ کند. هم‌چنین به لحاظ فنی راکتور آّب سنگین خود را با تغییراتی که انجام می‌شود در اختیار دارد. در ارتباط با فردو با روس‌ها توافق‌هایی به دست آمده است که به عنوان مرکز تولید ایزوتوپ‌های پایدار شود. الان ایران اورانیوم غنی‌شده خود را صادر می‌کند و در مقابل اورانیوم طبیعی وارد می‌کند. اگر ما به موفقیت‌های برجام توجه نکنیم، اشتباه کردیم. ما می‌خواستیم صنعت هسته‌ای داشته باشیم که داریم بدون آنکه اتهامی متوجه ایران باشد.

وی اضافه کرد که "سنگین‌ترین پرونده علیه ایران پی ام دی بود که هر اقدامی در راستای حل و فصل مساله هسته‌ای را بی‌فایده می ساخت مگر آن‌که این پرونده حل و فصل شود و برجام این پرونده را بست.                     

برجام در مشروعیت بخشی به فعالیت‌های هسته‌ای ایران و اطمینان به دنیا درباره صلح‌آمیز بون آن موفق بوده است                   

سفیر پیشین ایران در فنلاند با اشاره به رفتار کشورها در زمان تحریم‌ها علیه ایران تصریح کرد: موضوع ایمنی هسته‌ای اساسا ربطی به فعالیت‌های هسته‌ای ندارد و موضوعی در چارچوب مسایل زیست محیطی است اما در مقطعی ما نمی‌توانستیم با کشورهای دیگر این مساله را مطرح کنیم. وقتی سفیر در فنلاند بودم هم‌زمان با حادثه فوکوشیما به مقامات کشور فنلاند اعلام کردم که ما خواستار همکاری در حوزه ایمنی هسته‌ای هستیم اما آنها حتی در این موضوع از همکاری با ایران خودداری کردند بنابراین برجام در فلسفه‌ای که برای آن ترسیم شده بود یعنی مشروعیت بخشی به فعالیت‌های هسته‌ای ایران و اطمینان به دنیا که فعالیت‌هایش صلح‌آمیز است، موفق بوده است.

وی ادامه داد: در آژانس چهار کمیته هسته‌ای وجود دارد که شامل کمیته‌های استانداردهای ایمنی هسته‌ای، پسماند،‌ پرتوی و حمل و نقل است. ما نیروگاه هسته‌ای بوشهر را داشتیم اما در این کمیته‌ها نماینده ایران به خاطر تحریم‌ها نمی‌توانست شرکت کند اما با اجرای برجام ایران به این عرصه‌ها وارد شد.

نباید انتظار داشت برجام اقتصاد مقاومتی را پیش ببرد

موسوی در ادامه با تاکید بر این که برجام کلیدی نبود که بخواهد برای همه تحریم‌ها استفاده شود گفت: یک سلسه تحریم‌ها در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای تصویب شده بود که برجام آنها را برداشت اما نباید مشکلات و موانع بر سر راه پیشبرد اقتصاد مقاومتی را ناشی از برجام دانست یا انتظار داشت که برجام بیاید و این سیاست را پیش ببرد. طبیعی است که برجام بخشی از مشکلات مربوط به صادرات و واردات کشور را حل کرده است، اما این‌که در 9 ماهه سال جاری واردات کشور 4 درصد کاهش یافته است و در مقابل صادرات افزایش یافته است که ناشی از سیاست موفق کلان اقتصادی کشور است، باید متوجه باشیم که کاهش واردات باعث کمبود یک کالا می‌شود و کمبود ممکن است باعث گرانی شود. سیاست کاهش واردات در سطح کلان درست است ولی نباید با اثر برجام اشتباه شود. از این رو مهم است که بدانیم تحریم‌های عمده‌ای که برجام برداشت چه بود.

باید دید اگر برجام نبود کجا بودیم؟

این دیپلمات با سابقه کشورمان ادامه داد: باید دید اگر برجام نبود کجا بودیم و الان کجا هستیم. برجام مساله صادرات نفت ایران را حل کرد و اگر برجام نبود با توجه به تحریم‌هایی که به صورت نزولی برای ایران در نظر گرفته بودند، در ژانویه 2017 صادرات نفت به صفر می‌رسید، در حالی که الان بیش از 2.4 میلیون بشکه صادرات نفت و بیش از 400 هزار بشکه میعانات گازی داریم، بنابراین برجام در زمینه رفع تحریم صنایع نفت و گاز و پتروشیمی در حوزه تولید و صادرات موفق بوده است. هم‌چنین در حوزه سرمایه‌گذاری موفقیت‌هایی داشته‌ایم اما هنوز به خاطر موانعی که آمریکایی‌ها جدای از بحث برجام از سال‌های قبل ایجاد کرده‌ بودند مشکلاتی وجود دارد. در اصل ما قبل از رفتن پرونده ایران به شورای امنیت هم این وضعیت را داشتیم و باید گفت که الان به نوعی به شرایط قبل از ارجاع پرونده به شورای امنیت بازگشته‌ایم.

وی با اشاره به رفع تحریم‌ها در حوزه کشتیرانی و بیمه گفت: در سال‌های گذشته کالاهای مورد نیاز کشور باید به دوبی یا کشورهای اطراف می‌رفت و از آنجا به ایران می‌آمد و کشتی‌ها و نفتکش‌های ما در عمل متوقف شده بود و تمام این‌ها در یک سال گذشته حل شد. هم‌چنین صنایع هواپیمایی ما که از رده خارج بود و از طرفی حتی در فرودگاه‌ها به ما بنزین هم نمی‌دادند و در اساس ما مصرف‌کننده هواپیماهای خارج از رده بودیم و برجام این مساله را حل کرده است. در موضوعات دیگر در تعریفی که برجام برای خود داشته است در حوزه فروش نفت و دسترسی به منابع مالی موفق بوده هر چند هنوز مشکلات و موانع وجود دارد.

در دوران تحریم به ما آسانسور نمی‌دادند

موسوی ادامه داد: موضوع تحریم‌ ایران به موضوعات بشردوستانه از جمله دارو و غذا رسیده بود که اساسا نباید مورد تحریم قرار گیرد. به عنوان مثال فنلاند یکی از تولیدکنندگان آسانسور در دنیا است ایران در این زمینه واردات زیادی داشته است. در سال‌های قبل حوادث زیادی به لحاظ سقوط آسانسور در کشور ما اتفاق می‌افتد اما شرکت تولیدکننده در مقطعی از صادرات آسانسور و ارایه قطعات آن خودداری کرد و در پاسخ می‌گفتند که ممکن است این آسانسورها به شهرهای زیرزمینی (سایت‌های غنی‌سازی) که مدعی بودند ایران برای فعالیت‌های هسته‌ای ممکن است داشته باشد، استفاده شود. یا وقتی بنده درخواست بازدید از کارخانه ساخت توربین‌های گازی فنلاند را مطرح کردم به من اجازه بازدید به خاطر تحریم‌ها ندادند. در هر حال الان برجام این مسایل را حل کرده است.

وی با تاکید بر داشتن نگاه منصفانه بر برجام گفت: اگر هم کاستی‌هایی در این توافق است باید دید کجاست و به چه دلیل.

این دیپلمات با سابقه کشورمان با اشاره به سیاسی شدن برجام در کشور گفت: برجام واقعیتی است که در مقطعی از تاریخ کشور اتفاق افتاده و نتیجه تلاش‌های هسته‌ای در فرایندی سیاسی، حقوقی است. مشکلات و موانعی وجود دارد که باید در جای خود دید. اما در موضوع مربوط به اهدافی که دنبال می‌کرد و تثبیت حق هسته‌ای و رفع تحریم‌های برجامی موفق بوده است.

برجام دست ایران را در منطقه باز کرد

سفیر پیشین کشورمان در فنلاند در ادامه این گفت‌وگو در پاسخ به این پرسش که پیام برجام برای منطقه و خاورمیانه چه بود؟ با بیان این‌که ایران در مناطقی از جمله دریای خزر، خلیج فارس، شبه قاره، آسیای مرکزی، قفقاز، آسیای صغیر و خاورمیانه بروز و ظهور دارد گفت: به طور مسلم پیام برجام در خلیج فارس با پیام آن در روسیه و آسیای میانه و قفقاز متفاوت است. در نگاهی دیگر باید دقت داشت که به لحاظ رویکردهای استراتژیک ایران با ترکیه عضو ناتو هم‌مرز است، با ارمنستان عضو پیمان همکاری دسته جمعی مشترک المنافع و با افغانستان و پاکستان شرکای غیر عضو ناتو آمریکا و غیره هم‌مرز است که هر کدام فضای خود را دارند. پس پیام برجام در هر یک از این مناطق متفاوت بوده است. در خاورمیانه اسراییل با شکل‌گیری برجام مخالف بوده است چراکه اساسا پرونده هسته‌ای ایران را ابزاری برای فروپاشی نظام ایران تصور می‌کرد که برجام این پرونده را بست. روسیه همواره در سال‌های گذشته می‌خواست با ما همکاری کند اما به خاطر تحریم‌ها نمی‌توانست و برجام گره از فعالیت‌ ایران و روسیه باز کرد.

وی گفت: برجام در خاورمیانه موجب شد تا ایران از مشکلات بزرگ خود رها شده و دستش برای فعالیت‌های منطقه‌ای باز شود اما این امر باعث شد تا برخی کشورهای مخالف برجام به تقابل با ایران بپردازند. وقتی اساس یک سلسله کشورها بر نوعی رقابت با ایران در طول تاریخ در منطقه بوده است پس ایرانی که بتواند یکی از گره‌هایش را باز کند و فن‌آوری هسته‌ای خود را مشروعیت بین‌المللی بخشد، موجب ناراحتی آنها می‌شود البته باید حواس‌مان بیش‌تر جمع می‌بود. وزارت خارجه انرژی محدودی که در اختیار داشت را در برجام گذاشت و نتوانست در فعالیت‌های غیر هسته‌ای دیپلماسی فعالی داشته باشد و این مساله روی برجام هم بی‌تاثیر نبود. در مقابل رقبای غیر منطقه‌ای ما قدرت مانور بیش‌تری برای کار با کشورهای منطقه داشتند.

اگر برجام نبود روسیه قطعا به ما اس 300 نمی داد

این کارشناس مسایل بین‌الملل با اشاره به تاثیر برجام در همکاری ایران و روسیه تاکید کرد: اگر برجام به نتیجه نمی‌رسید همکاری ما با روسیه غیرممکن بود. در بحث اس 300 که قدرت پدافندی ما را افزایش داد اگر برجام نبود قطعا آن را به ما نمی‌دادند. هم‌چنین بخشی از همکاری‌ ما با چین و هند هم به دست نمی‌آمد.

موسوی در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند برجام در آزادسازی حلب و گشایش‌ها در موصل به لحاظ مالی، سیاسی و بین‌المللی موثر بوده است با بیان این‌که مسایل برجام و منطقه را این‌گونه به یکدیگر مرتبط نمی‌دانم که بگویم ایران آورده خود از برجام را برای حل بحران‌ها هزینه کرده است، خاطرنشان کرد: ایران از ابتدای امر سیاست خاصی را در ارتباط با برجام داشت و مذاکرات منحصر به موضوع هسته‌ای بود. بنابراین معتقدم قدرت منطقه‌ای ایران معادلات خود را دارد و آورده‌های برجامی باید در جای خود دیده شود، در عین حال به لحاظ فکری و روحی وقتی کشوری قادر می‌شود خود را از تحریم‌های شورای امنیت و فشارهای بین‌المللی خارج کند به طور مسلم تمرکزش بیش‌تر می‌شود.

قرار نبود برجام ایران را به دوست آمریکا تبدیل کند

برجام هم می تواند اشتباهاتی داشته باشد

این دیپلمات کشورمان در ادامه این گفت وگو در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه انتقادات مبنی بر این‌که اقدامات و تعهدات ایران و 1+5 متوازن نیست و این مساله بعد از یک سال بیش تر خود را نشان داده است؟ گفت: ما در مقطعی خارج از مبادلات تجاری بین‌المللی قرار داشتیم و سرعت تغییر و تدوین این مقررات در بخش نقل و انتقالات مالی بسیار بالا بوده است و با این حال در حل مسایل مربوط به محدودیت‌های نقل و انتقال مالی موفق بوده‌ایم اما قرار نبود برجام آمریکا را به دوست ایران تبدیل کند. موضوعات مربوط به معامله دلار و نقل و انتقالات بین‌المللی مسایلی جدای از برجام هستند. محدودیت استفاده از دلار موضوع تحریم برجامی نبود. هم چنین FATF مساله‌ای در چارچوب برجام نبود. البته نباید فراموش کرد که برجام محصول دست بشر است و می‌تواند اشتباهاتی هم داشته باشد.

موسوی در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند برجام آینده‌ای ندارد؟ گفت: اساسا برجام خود را سندی موقت می‌داند. در برخی جاها زمان گذاشته است و گفته اگر این مکانیزم مثل آژانس تایید کند که به درستی کار انجام شده برجام خارج از زمان بندی مشخص شده می‌تواند پایان پذیرد اما در بدترین شرایط این توافق در 10 سال اجرا می‌شود.

دنیا و ایران به این نتیجه رسیدند که باید پرونده هسته ای بسته شود

برجام مسئول تفکر اشتباه دیگران نیست

وی افزود: کشور در مقطعی به این جمع‌بندی رسید که باید از یک فضا به فضای دیگر گذر کرد. دنیا و ایران به این نتیجه رسیدند که باید پرنده هسته‌ای بسته شود اما آنهایی که تصور می‌کردند ایران با بحث هسته‌ای از یک راهبرد بین‌المللی به راهبرد بین‌المللی دیگر منتقل می‌شود یا با حل این مساله پرونده مسایل منطقه‌ای هم بسته می‌شود اشتباه می‌کردند. برجام مسئول تفکر اشتباه دیگران نیست و باید در جایگاه و اندازه خود مورد توجه قرار گیرد.

سفیر پیشین کشورمان در فنلاند در ادامه گفت‌وگو با ایسنا درباره تحولات ناشی از روی کار آمدن ترامپ و تاثیر آن بر برجام با انتقاد از کسانی که برجام را به سطح ترامپ تقلیل می‌دهند، گفت: برجام سندی بین‌المللی است که با قطعنامه 2231 مورد تایید شورای امنیت قرار گرفته و جایگزین شش قطعنامه تحریمی شد. تا کسی به فضای بین‌المللی آشنا نباشد امکان این‌که بتوان میزان اهمیت یک سند شورای امنیتی را توضیح دهیم وجود ندارد. در ساختار حقوقی آمریکا اسناد مصوبات شورای امنیت سازمان ملل بالاترین جایگاه را دارند، البته هیچ کشوری هیچ سند بین‌المللی را در نهایت بر مساله امنیت ملی خود ترجیح نمی‌دهد، همان‌طور که ما هم نمی‌دهیم. در مقطعی شش قطعنامه شورای امنیت را قبول نکردیم و حتی آن را کاغذ پاره دانستیم.

فعلا کسی از برهم زدن برجام دفاع نمی کند

موسوی اظهار کرد: برجام اساسا توانست در یک جهانی که همه علیه ایران بودند آنچنان شکافی ایجاد کند که الان حتی اگر آمریکا مخالف برجام شود به نوعی خودش به انزوا رفته است و فعلا کسی از اقدام برای برهم زدن برجام دفاع نمی‌کند. آمریکا فقط زمانی توانست فشار بر ایران وارد کند که اجماع جهانی علیه ایران ایجاد کرد و الان اگر آمریکا علیه برجام اقدام کند، اجماعی علیه ایران در سطح بین‌المللی وجود ندارد.

ترامپ به عنوان یک میلیاردر می داند خیر و شر در برجام چیست

نباید به دست خودمان برجام را به اولویت ترامپ تبدیل کنیم

این دیپلمات کشورمان درباره اقدامات احتمالی ترامپ گفت: آنچه تا امروز از حرف‌های ترامپ استنباط می‌شود آن است که وی به برجام از دریچه چشم آمریکایی‌ها که بر این باورند دولت اوباما به ایران امتیاز زیادی داده است حمله می‌کند و معتقد است که ایران آنها (دولت اوباما) را گول زده است. آقای ترامپ که میلیاردها دلار ثروت دارد آن‌قدر عقل دارد که بفهمد خیر و شر نهایی در توافق هسته‌ای چیست و بر هم زدن قراردادی مثل برجام چه معنی دارد. ترامپ امروز در حالی وارد کاخ سفید می‌شود که با توجه به ادعای دولت‌های بوش و اوباما موضوع احتمال دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای و نظامی بودن این برنامه دیگر روی میز کارش نیست. ترامپ تنها یک بحث دارد و آن این است که داده‌های آمریکا در برجام بیش‌تر از ستانده‌هایش است. من فکر می‌کنم هر بازرگانی همیشه این نگرانی را دارد و چیز جدیدی نیست. علاوه بر این باید نگاه کرد که ترامپ با ده‌ها مساله رو به رو است و نباید به دست خودمان برجام را به اولویت وی تبدیل کنیم.

وی درباره رویکرد مثبت و اولیه ترامپ به پوتین و سیاست‌هایش به ویژه در قبال تروریست ها در سوریه گفت: به نظر نمی‌آید در آینده چنین روندی ادامه یابد. چرا که به لحاظ ساختاری آمریکا در فضای راهبردی متفاوت از روسیه است. این طور نیست که در سطح بالا با یک تصمیم ساختارها تغییر کند. بنابراین به لحاظ ساختاری آمریکا با تحلیلی که روسیه از دنیا و منطقه دارد هم مشکل دارد و این اختلاف‌نظری زیاد است.

موسوی تاکید کرد که "تقلیل روابط ایران و آمریکا به ترامپ یا اوباما اشتباه است. نه اوباما می‌توانست در فضایی بیش‌تر از آنچه اتفاق افتاده حرکت کند نه ترامپ می‌تواند اقداماتی فراتر از آنچه سیستم آمریکا در نظر دارد انجام دهد.

"بازبینی" از نظر آمریکا به آن معنی نیست که در  ایران مطرح شد

این دیپلمات کشورمان درباره احتمال بررسی دوباره برجام از سوی ترامپ با تاکید  بر این‌که Review یا همان بازبینی به آن معنی که در ایران مطرح شد نیست، اظهار کرد: ایران هم به سهم خود با توجه به شرایط در حال بررسی و بازبینی برجام است و همین الان این کار در حال انجام است. تمدید قانون آیسا موجب شد تا پیشران هسته‌ای از سوی ایران مطرح شود، امری که بدون شک در حالت عادی به این آسانی نمی‌توانست طرح شود.

وی تاکید کرد: همان‌قدر که بخشی از اجرای توافق‌ در آمریکا به رییس‌جمهور بستگی دارد، در ایران هم بخشی از توافق‌ هسته‌ای بر اساس اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی اجرا شده است که می‌تواند در صورت لزوم اجرا نشود.

این کارشناس مسایل بین‌الملل در پاسخ به این پرسش که دستور متوقف شدن تحریم‌ها از سوی اوباما تا چهار ماه آینده اعتبار دارد و بعد از آن چنانچه این دستورات تمدید نشود واکنش ایران چه خواهد بود؟ گفت: در چهار ماه آینده ترامپ سیاست اجرایی مستقیم علیه برجام نخواهد داشت، اما به طور ساختاری نشانه‌های زیادی برای تحریک ایران وجود دارد. هیچ کدام از مطالبی که افراد نزدیک ترامپ مطرح می کنند سیاست اعمالی ترامپ نیست بلکه بیش‌تر یک جنگ روانی خواهد بود.

وی گفت که به نفع آمریکاست برجام را ادامه دهد اما الزاما در دنیا تصمیمات عاقلانه نیست و ممکن است تصمیماتی خارج از عقلانیت گرفته شود اما در کل برجام به نفع غرب، آمریکا، چین روسیه، اروپا و منطقه است.

سفیر پیشین ایران در فنلاند و تاجیکستان درباره تلاش برخی در ایران برای کشاندن دولت به واکنش‌های آنی در مقابل اقدامات تحریک‌آمیز آمریکا به طور مستقیم یا با اجرای سخت‌گیرانه برجام با اشاره به این‌که ایران کشوری با کانون‌های مختلف قدرت و در عین حال متعارض است تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران در تجربه 38 ساله خود نشان داده است که تصمیم‌گیری‌هایش عقلانی است. براین اساس باور دارم تصمیم‌گیری‌ها از این پس هم عقلانی خواهد بود.

موسوی در پایان این گفت وگو با بیان این‌که برجام حاصل تجارب ایران در موضوع هسته‌ای و در سطوح سیاسی، فنی و دیپلماتیک است گفت: اگر امروز از شهدای هسته‌ای به عنوان کسانی که پایه‌گذار یا توسعه‌دهنده صنعت هسته‌ای شدند صحبت می کنیم و یادشان را گرامی می داریم نباید شهدای زنده هسته‌ای مثل فریدون عباسی را فراموش کنیم. ممکن است افراد به لحاظ فکری و مدیریت دیدگاه متفاوت داشته باشند اما باید قدردان همه افرادی که در این عرصه فعالیت کردند باشیم.