ارتقای حمل‌ونقل عمومی نیاز امروز تهران

تدبیر24 »تشکیل شهرهای خوابگاهی، افزایش بیکاری و بزهکاری و مشکلات و ناسازگاری‌های فرهنگی شده و از همه مهم‌تر مشکلات زیادی را در نحوه ارائه خدمات حمل‌ونقلی پدیدار ساخته است. در دهه‌های اخیر جا‌به‌جایی و حمل‌ونقل در شهرها به‌ویژه شهرهای پرجمعیت همواره به عنوان یکی از اصلی‌ترین چالش‌های شهری مطرح بوده است. حمل‌ونقل یکی از مهم‌ترین زیر‌ساخت‌های جوامع امروزی به شمار می‌آید که به منظور رفع نیازهای اجتماعی و اقتصادی ایجاد شده است. الگوی توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی یکی از الگوهای توسعه شهری است که بر محوریت حمل‌ونقل عمومی استوار است.

تغییرات در مطالعات حمل‌ونقل

مطالعات حمل‌ونقل شهری د رطول ۵۰ سال گذشته تغییرات بسیاری داشته است. در دهه‌های اولیه، تاکید اصلی مطالعات امور حمل‌ونقل، بر افزایش ظرفیت برای پاسخگویی به روند رو به رشد تقاضای سفر با وسایل نقلیه موتوری استوار بوده است. مطالعات پس از آن، در پی نگرانی‌ها از تاکید بر توسعه ظرفیت معابر، نشان داد تعریض خیابان‌های شهری بر خلاف تصور عموم به کاهش حجم و شدت ترافیک نمی‌انجامد. مطالعات انجام شده در شهرهای مختلف دنیا نشان می‌دهد هر‌چه میزان زیر ساخت‌های جاده‌ای و مقدار فضای تخصیص یافته به حمل‌ونقل درون‌شهری بیشتر باشد به همان اندازه میزان استفاده از اتومبیل، مصرف بنزین و آلودگی بیشتر خواهد شد. از این رو روند پیشرفت‌ سیستم‌های حمل‌ونقل شهری در دنیا نشان می‌دهد که رویکرد صنعتی اتومبیل محور طی دهه‌های اخیر به سمت پیاده محوری و استفاده از حمل‌ونقل عمومی تغییر یافته است.

حمل‌ونقل پایدار در شهر‌ها

امروزه آنچه متخصصان حمل‌ونقل جهان بر آن اتفاق نظر دارند، دستيابي به الگوي حمل‌ونقل پايدار در شهرهاست تا بتواند ضمن تامین حمل‌ونقل سریع، ایمن و کارآمد برای عموم شهروندان، چشم‌انداز شهر سالم و آرام را فراهم کند. استراتژی‌های نوین حمل‌ونقل شهرها مبتنی بر سياست حمل‌ونقل پايدار، بر توسعه كيفي و كمي حمل‌ونقل عمومي، افزايش قابليت پياده‌روي يا افزايش ظرفیت استفاده از سيستم‌هاي غير موتوري، شامل پياده‌روي و دوچرخه‌سواري، مديريت تقاضاي سفر، کاهش استفاده از خودروي شخصي و ارتقای فرهنگ ترافيك تاکید دارد.

حمل‌ونقل در برنامه ۵ ساله

شورای شهر تهران با اهتمام جدی در خصوص توسعه حمل‌ونقل عمومی به ویژه شبکه مترو و اتوبوسرانی آن را در زمره اولویت‌های برنامه پنجساله دوم شهرداری تهران (۱۳۹۳ تا ۱۳۹۷) قرار داده است. سهم ۷۵ درصدی حمل‌ونقل عمومی در انتهای برنامه پنجساله دوم شهرداری تهران گواه این مدعاست. در راستای دستیابی به حمل‌ونقل پاک پیش‌بینی می‌شود خطوط اتوبوس‌های برقی در تهران مجددا راه اندازی شده که انتظار می‌رود در مناطق پر جمعیت و مراکز آلوده شهر به کار گرفته شوند، همچنین به کارگیری فیلتر‌های کاهش دهنده آلاینده در خودروهای دیزلی یکی دیگر از برنامه‌هایی است که مد نظر شورای اسلامی شهر تهران است. آنچه امروز بیش از هر امر دیگر مورد نیاز است ایجاد شبکه حمل‌ونقل یکپارچه و کار آمدی است که بتواند تقاضای سفر شهروندان را برآورده کند. در چنین شبکه‌ای، مترو، اتوبوس، مینی‌بوس و تاکسی نقش همپوشانی برای یکدیگر دارند و شهروندان به راحتی می‌توانند به نقاط شهر سفر کنند.

حمل و نق عمومی و کاهش هزینه‌ها

محدوديت‌هاي ترافيكي در هسته مركزي شهر، امروز به عنوان يكي از راه‌هايي است كه كارشناسان شهري براي رفع ترافيك‌ در نظر می‌گیرند، اما مهم‌ترين موضوع عدم استفاده از وسایل نقليه شخصي و پرداختن به استفاده از وسایل نقليه عمومي است تا هم ترافيك‌ را كاهش داده و هم از هزينه‌هاي بي مورد جلوگيري شود. یکی از دغدغه‌های مهم شهرهای بزرگ حجم بالای ترافیک است. خیابان‌ها و بزرگراه‌ها اغلب در ساعات مشخصی بیش از دیگر ساعات در طول روز با حجم بالایی از تردد خودروها مواجه می‌شوند. استفاده از حمل‌ونقل عمومی ایمنی بیشتری را نسبت به خودروهای شخصی به ویژه در هنگام سفر برای مسافران ایجاد می‌کند. نیمی از این حجم بالای ترافیک را می‌توان با استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی کاهش داد. به ویژه افرادی که شاغل هستند و دائما رفت و آمد روزانه دارند می‌توانند با استفاده از حمل‌ونقل عمومی هم به اقتصاد خود و هم به اقتصاد جامعه کمک کنند.

مزیت‌های حمل‌ونقل عمومی

یکی دیگر از دغدغه‌های شهرهای بزرگ آلودگی هوا و محیط‌زیست است که بخشی از این آلودگی با استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی کاهش می‌یابد، اما استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی چند مزیت اقتصادی مهم دارد. صرفه جویی در هزینه‌های روزمره، صرفه جویی در زمان، کمک به حفظ محیط‌زیست و کاهش آلودگی هوا و در نتیجه کمک به سلامتی همه افراد جامعه از مزایای استفاده از حمل‌ونقل عمومی محسوب می‌شود. قطعا استفاده از حمل‌ونقل عمومی به اقتصاد خانواده کمک می‌کند، چون سفر کردن در سطح شهر با استفاده از این وسایل به جای خودروی شخصی ارزان‌تر خواهد بود. سوخت نیز یکی از هزینه‌های مهم در زندگی است، پس با استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی می‌توان در مصرف سوخت و هزینه‌های آن صرفه جویی کرد. به طبع زمان نیز از ارزش بالایی برخوردار بوده و همانند هزینه‌ها در زندگی اهمیت دارد که با استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی سرعت رفت و آمد مسافران بیشتر از سفر با خودروی شخصی با وجود حجم بالای ترافیک است. با صرفه‌جویی در زمان، می‌توان وقت بیشتری را صرف امور مهم کاری و زندگی شخصی کرد. علاوه بر مزیت‌های اقتصادی، استفاده از حمل‌ونقل عمومی می‌تواند مزایایی هم برای سلامتی جامعه داشته باشد.‌ انسان بدون داشتن محیط‌زیستی امن و سالم، قادر نخواهد بود به زندگی طبیعی خود ادامه دهد و وظیفه ساکنان شهر حفظ و نگهداری آن است. بنابراین می‌توان با استفاده حداکثری از حمل‌ونقل عمومی به کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی که در اثر عوامل مختلفی به وجود می‌آید، کمک کرد.

* رئیس کمیته حمل‌ونقل شورای شهر تهران