دولت یازدهم با هدف تغییر گفتمان در سیاست خارجی آغاز به کار کرد به گونه ای که در این دولت، تعامل جای تقابل را گرفت و سیاست خارجی بر مبنای تنش زدایی و خردورزی تعریف شد؛ رویکردی که به گشایش های قابل ملاحظه ای در این عرصه مهم انجامید و توافق هسته ای به عنوان نقطه عطف این اقدام ها، زمینه های گسترش تعامل های ایران و کشورهای جهانی را فراهم آورد.
تدبیر24»توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5 در قالب برجام را می توان بزرگترین
دستاورد سیاست خارجی دولت یازدهم در عرصه روابط خارجی دانست که نه تنها به
اختلاف 10 ساله ایران و برخی کشورها پایان داد بلکه گشاینده فصل نوینی در
روابط کشورمان با جامعه بین المللی شد.
نزدیک به یک دهه پیش با مطرح
شدن برنامه هسته ای ایران و به دلیل تبلیغات منفی دشمنان جمهوری اسلامی،
پرونده ایران از شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای امنیت
سازمان ملل انتقال یافت؛ رویدادی ناخوشایند که به صدور 6 قطعنامه تحریمی
شورای امنیت علیه کشورمان منجر شد. از آنجا که چنین قطعنامه ای از طرف
شورای امنیت صادر می شد، کشورهای دیگر جهان نیز ناگزیر به همراهی با ایالات
متحده آمریکا به عنوان پایه گذار تحریم های ضدایرانی و محدود کردن روابط
خود با ایران شدند. از این رو دایره روابط خارجی کشورمان تنگ تر شد و میزان
تعاملات در عرصه منطقه ای و جهانی به شدت کاهش یافت به گونه ای که کشورمان
حتی در ازای فروش محدود نفت مجبور به دریافت کالا بود.
دولت
یازدهم در چنین شرایطی زمام امور را به دست گرفت و از روزهای نخست روی
فعالیت خویش تلاش کرد تا گره از تحریم ها بگشاید که لازمه آن حل وفصل
مسالمت آمیز اختلاف هسته ای از راه گفت وگو و توافق بود که در قالب برجام
به نتیجه رسید. بخشی از دستاوردهای برجام را می توان در گزارش سه ماهه اخیر
«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه به عنوان پنجمین گزارش وی به کمیسیون
امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی مشاهده کرد.
این گزارش
که در ارتباط با بررسی اجرای برجام در بازه زمانی 26 دی 1395 تا 26 فروردین
1396 خورشیدی بود به بخشی از دستاوردهای برجام اشاره کرده است و بر این
پایه از تاریخ اجرای برجام تا پایان 1395خورشیدی، شبکه بانکی کشور 704
رابطه کارگزاری با 249 بانک دنیا ایجاد کرده و بالغ بر 25.7 میلیارد دلار
از منابع ارزی کشور آزاد شده که آزادسازی9.3 میلیارد دلار از این مبلغ
مربوط به سه ماهه اخیر است.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا در
گفت وگویی با «سیدداوود آقایی» استاد روابط بین الملل، عضو هیات علمی حقوق و
علوم سیاسی دانشگاه تهران و تحلیل گر مسایل بین الملل به بررسی سیاست
خارجی دولت یازدهم و دستاوردهای پسابرجام پرداخت.
- متن کامل گفت وگو با ایرنا در ادامه آمده است:
** ایرنا: موضوع ایران هراسی تا پیش از دولت یازدهم چقدر واقعیت داشت و این مهم پس از روی کار آمدن دولت تدبیر به چه میزان بود؟
***
آقایی: ایران از ابتدای انقلاب اسلامی با کارشکنی ها و مشکل هایی از طرف
برخی کشورها روبرو بود. به عنوان نمونه آمریکایی ها و اروپاییان، ایران را
به نقض حقوق بشر، حمایت از تروریسم، مداخله در روند صلح خاورمیانه و تلاش
برای دستیابی به سلاح های کشتار جمعی متهم می کردند اما دولت یازدهم توانست
در بخش هسته ای جامعه جهانی را قانع کند که ایران به دنبال استفاده صلح
آمیز از انرژی و فناوری هسته ای است، بنابراین برجام نشانگر اعتماد، موافقت
و مُهر تایید جامعه بین المللی نسبت به این ادعا محسوب می شود. در دوره ای
که کشور متهم به تلاش برای دستیابی به بمب هسته ای بود، جلوه های ایران
هراسی در جهان به وضوع رواج داشت. این امر باعث می شد، دشمنان ایران به
راحتی بتوانند با استناد به این موضوع مجموعه ای از اتهامات دیگر را به
کشورمان نسبت دهند و افکار عمومی را علیه ایران همسو کنند. پس از توافق
هسته ای و به نتیجه رسیدن برجام با وجود اینکه هنوز اتهام های دیگر جامعه
جهانی علیه ایران وجود داشت اما به دلیل برطرف شدن مهم ترین آنها مبنی بر
دستیابی ایران به سلاح کشتار جمعی، موضوع های دیگر به تدریج رنگ باخت و
اینک فضای روشنی فراروی ایران قرار دارد. سیاست های اعتدالی دولت تدبیر
باعث شده است که جامعه جهانی به این نکته پی ببرد که امکان دارد اتهامات
دیگر نیز واهی و بی اساس باشند.
** ایرنا: گفت وگوهای موفقیت آمیز ایران و گروه 1+5 و دستیابی آنها به برجام چه تاثیری بر جایگاه ایران در منطقه و جهان داشته است؟
***
آقایی: برخی دشمنان ایران در منطقه به دلیل اینکه از ابتدای انقلاب اسلامی
بذر کینه در آنان وجود داشت، راضی به این نیستند که ایران با توجه به
پایگاه مردمی که در این کشورها دارد، به قدرت منطقه ای تبدیل شود. آنان در
طول تاریخ و به اتکای قدرت های بزرگ از همه فرصت های به دست آمده برای
افزایش فشار بر کشور و ایجاد تنگناهای گوناگون استفاده کردند. تحریم های
هسته ای ایران برای آنان فرصت مناسبی به شمار می رفت و از اینکه کشورمان از
طرف جامعه بین المللی و تصمیم های شورای امنیت در تنگنا و تحریم های
گسترده قرار گرفته بود، بسیار راضی به نظر می رسیدند. این کشورها بر این
باور بودند که ایران زیر سایه سنگین این تحریم ها به تدریج قدرت خود را از
دست خواهد داد اما به نتیجه رسیدن برنامه جامع اقدام مشترک و توافق هسته
ای، معادله های سیاسی برخی کشورهای منطقه را بر هم زد. این کشورها در زمان
گفت وگوهای ایران و 1+5 همه تلاش خود را برای به نتیجه نرسیدن برجام به کار
بستند. بنابراین بر پایه شواهد می توان اظهار کرد که کشورهای دشمن ایران
در منطقه از این توافق به شدت ناراضی و به دنبال راهکارهایی برای اعمال
فشار بر ایران هستند. برای نمونه جنگ یمن که بیش از 2 سال به تخریب گسترده
زیرساخت های این کشور انجامیده و سکوت جامعه جهانی را در برداشته، از طرف
ایران بارها محکوم شده است و کشورمان می کوشد در جهت حل این بحران گام
بردارد. همچنین در موضوعی همچون معضل جنگ سوریه، کارشکنی هایی که عربستان
سعودی در موضوع حل بحران سوریه در برابر ایران انجام می دهد و حمایت این
کشور از گروهک های تکفیری برای برهم زدن نظم و امنیت منطقه، تمامی در تقابل
با سیاست های ایران است. بنابراین برخی کشورهای منطقه با همراهی رژیم
صهیونیستی در ازای دستیابی ایران به برجام نه تنها از دشمنی با ایران
نکاستند بلکه بر شدت عمل خود افزوده اند و این روند همچنان ادامه دارد.
**
ایرنا: با وجود ریاست جمهوری ترامپ در آمریکا و رویکرد ضدایرانی وی، این
موضوع چقدر می تواند روابط ایران با دیگر کشورها را تغییر دهد و تلاش های
دولت های یازدهم تا چه اندازه در همکاری نکردن کشورها با سیاست های وی
تاثیرگذار خواهد بود؟
*** آقایی: به قدرت رسیدن ترامپ و دیدگاه های تند
او می تواند تا میزانی بر روی روابط دیگر کشورها تاثیرگذار باشد اما در
توافق برجام؛ اروپا، روسیه و چین اعلام کردند که این توافق معاهده ای بین
المللی محسوب می شود و تنها در حوزه آمریکا نیست که بتواند آن را نادیده
بگیرد. آمریکا نیز به این نتیجه رسید که در این وادی تنها خواهد بود و
اجماع جامعه جهانی را همچون گذشته و در زمان اعمال تحریم ها با خود نخواهد
داشت. ترامپ در مناظره های انتخاباتی خود برجام را بدترین قرارداد تاریخ
دانست و اعلام کرد، آن را پاره خواهد کرد اما پس از رسیدن به قدرت به این
واقعیت دست یافت که این عمل امری غیر ممکن است. از طرفی چین و روسیه در این
ارتباط موضع مشخصی دارند و با آمریکا همراهی نخواهند کرد، افزون بر آن،
طرف اصلی همکاری های ایران، کشورهای اروپایی هستند که بر حفظ برجام تاکید
دارند. به صورت کلی باید گفت در سایه برجام آمریکا نخواهد توانست کشورهای
جهانی را برای اعمال فشارهای بیشتر علیه ایران با خویش همراه سازد.
** ایرنا: مهمترین راهکارها برای بهبود و گسترش روابط ایران با جهان را در فضای پسابرجام چه می دانید؟
***
آقایی: رویکرد دولت یازدهم در حوزه سیاست خارجی بسیار راهگشا و موفق بود و
باید این مسیر ادامه یابد. ایران بایستی همچون چهار سال گذشته در عرصه
تعامل با جهان به این امر تاکید داشته باشد که به دنبال تنش زدایی و توسعه
همکاری ها است و با احترام به قواعد، قانون ها و هنجارهای حقوق بین المللی و
با حفظ استقلال به دنبال همکاری های گسترده، همه جانبه و صلح آمیز با
جامعه بین المللی باشد.
ارسال به دوستان 
نسخه چاپی 
