کارنامه آموزش و پرورش در دولت دوازدهم

تدبیر24»او در نخستين پيام توئيتري خود پس از نشستن بر مسند وزارت با ابراز خرسندي از اعتماد رئیس‌جمهوري و مجلس نوشت: «امیدوارم امانت‌دار خوبی باشم.»

بطحایی همچنین پس از نخستين جلسه هيات وزيران دولت دوازدهم خبر داد كه در اين جلسه اعضاي كابينه سوگند خورده‌اند به احكام اسلام، مباني انقلاب، منافع ملی، آراي مردم و منشور اخلاقی دولت تدبیر و امید متعهد باشند.

وزیر آموزش ‌وپرورش كه سابقه سرپرستي اين وزارتخانه همچنين تصدي معاونت توسعه، مديريت و پشتيباني وزارت آموزش‌وپرورش را در كارنامه دارد، در ویدئویی که پس از آغاز فعالیت وزارتش در شبکه‌های مجازی منتشر شد، سه وعده «جدی» به مردم داد و اظهار کرد: «در آستانه دوره جدید خدمتم در آموزش و پرورش سه قول جدی به مردم و همکارانم می‌دهم. نخست اینکه از همین امروز تحول در نظام آموزش و پرورش را بر اساس سند تحول بنیادین با جدیت آغاز می‌کنم.»

دومین قول بطحایی «تربیت نسلی متدین» بود که در این باره گفت: « برای تربیت نسلی متدین، اخلاقی، کارآفرین و با نشاط همه تلاش خود را به کار می‌گیرم.»

وزیر آموزش و پرورش درباره سومين وعده‌اش چنين گفت: «به عنوان نماینده یک میلیون و 700 هزار معلم شاغل و بازنشسته فرهیخته در هیات دولت، همه همت و تلاش خود را برای ارتقای معیشت و منزلت آنها به کار می‌گیرم.»

او همچنين در اظهار نظر ديگري «جوانگرایی و انتخاب مسئولان صدر وزارتخانه از بین جوانان شايسته» را از مهمترین برنامه‌های وزارت آموزش وپرورش در سطح ستادی بر شمرد.

حضور در صحنه  در کوتاه­ترین زمان ممكن

نخستين چالش در دوره وزارت بطحايي تنها چند روز پس از تصدي اين سمت پيش آمد؛ در تاریخ 10 شهریورماه 96 حدود ساعت پنج بامداد، یک دستگاه اتوبوس حامل دانش آموزان دختر اهل رودان، از توابع استان هرمزگان، در حومه داراب استان فارس واژگون شد که بر اثر این رویداد، شماري از دانش آموزان جان باختند و دیگر دانش آموزان که مجروح شده بودند، روانه بیمارستان شدند.

این اتوبوس حامل 42 دانش آموز بود که به همراه دو سرپرست برای شركت اردوی فرزانگان عازم شیراز بودند اما در حوالی قلعه بیابان داراب دچار حادثه شدند.

بطحايی ابتدا با پیامي توئیتری به اين حادثه واكنش نشان داد و در اين باره نوشت: «پدرانه با خانواده‌هاي داغدار همدردم.همان ساعات اولیه دستورات لازم براي بررسي وپيگيري سريع وضعيت دانش آموزان هرمزگان را دادم و به داراب مي روم.»

او همان طور كه در پيامش اعلام كرده بود، در نخستين زمان ممكن خود را به محل حادثه رساند و پس از بررسي ابعاد ماجرا، دستورهاي لازم براي رسيدگي به حادثه‌ديدگان، دلجويي از خانواده‌هاي داغدار، برخورد با مقصران و پيشگيري از حوادث مشابه را صادر كرد.

وزير آموزش و پرورش در روزهاي بعدي نيز شخصا به پيگيري‌ موضوع ادامه داد و در يكي از پيام‌هاي توئيتری­اش حامل خبري خوش بود. او در اين پيام نوشت: « يكي از دانش آموزان عزيزم و مربي اش كه احتمال قطع نخاعشان زياد بود به درمان جواب دادند و پزشكان خطر ضايعه نخاعي را رفع كردند.»

از ديگر اقداماتي كه از رويكرد جديد مديريت ارشد وزارت آموزش و پرورش  درغافل نماندن از موضوعات خُرد اين وزارتخانه عريض و طويل حكايت مي‌‌كرد، صدور دستور رفع مشکل کلاس‌هاي درس نامناسب روستای سرگچ دیشموک در استان کهگيلویه و بویراحمد بود. همچنین در این دوران مقدمات تشکیل کارگروه ویژه مسائل آموزشی و پرورشی اهل سنت فراهم شد و اين كارگروه فعالیت خود را آغاز کرد تا نمادي باشد از رويكرد بدون تبعيض و يكسان وزارت آموزش و‌پرورش در سراسر كشور.

همراهي با پويش «از مهر جا نمانند»

هفته‌هاي آغازين وزارت بطحايي مصادف بود با موسم بازگشايي مدارس در سال تحصيلي 96-97 و شكل‌گيري پويشي در فضاي مجازي با عنوان «از مهر جا نمانند» به منظور حمايت از تحصيل دانش‌آموزان افغانستاني مقيم ايران. وزير آموزش‌وپروش كه از همان ابتداي كار با ارسال پيام‌هاي توئيتري نشان داده بود، براي ارتباط بي‌واسطه با مردم در فضاي مجازي جايگاه مهمي قائل است و قرار نيست مسئوليت‌هاي اداري او را از فضاي عمومي جامعه جدا كند، اين باره هم در پيامي تاكيد كرد كه امسال دانش‌آموزان غيرايراني از تحصيل باز نخواهند ماند.

او در ابتداي سال تحصيلي جديد نتيجه كار را چنين به مردم گزارش داد: «به قولم عمل کردم.370هزار دانش‌آموز افغانی‌ و ‌خارجی از مهر جا نماندند. در تلاشیم آنهایی  هم که نتوانسته‌اند مدارک برسانند، جا نمانند.»

در اقدامي ديگر، سومين مدرسه ويژه كودكان بازمانده از تحصيل و فاقد مدارک هویتی به نام «منادی علم» با ۲۲۰ دانش آموز در زاهدان آغاز به کار کرد.

به سوي مديريت مشاركت‌جويانه و تعاملي

یکی از طرح‌هاي وزیر آموزش و پرورش انتخاب مدیران از میان معلمان مدارس بود. او دراين باره چنين توئيت كرد: «مقدمات نظام شایسته‌سالاری در مدیریت را آغاز کردیم. هر همکار واجد شرایط می‌تواند خود را برای پست مدیریت مدرسه  نامزد کند.»

بطحائي در پیام دیگري نيز خبر داد: «آموزش و پرورش نسل جدید نیاز به بهره گیری از فناوری های نوین دارد؛ تلویزیون تعاملی سینا به زودی آغاز بکار می کند.»

نيازسنجي دانش‌آموزان زلزله‌زده از نزديك

وقوع‌ زلزله در غرب كشور دومين چالش اجتماعي وزارت آموزش‌وپرورش در دولت دوازدهم را رقم زد. قدرت ويرانگري اين زمين‌لرزه  به اندازه‌ بود كه وزير آموزش و پرورش در برنامه گفت‌وگوي ويژه خبري كه به ارائه گزارش عملكرد صد روزه اين وزارتخانه اختصاص داشت، اعلام كرد در حدود 80 فضاي آموزشي نيازمند تخريب و بازسازي است. به گفته او براي جبران خرابي‌هاي مدارس دست‌كم بايد 200 كانكس در مناطق زلزله‌زده به عنوان كلاس درس تجهيز شود.

بطحايي كه تاكنون دو بار به مناطق زلزله‌زده استان‌ كرمانشاه سفر كرده است، افزون بر تاكيد بر بازگشایی سریع مدارس اين مناطق در پيامي توئيتري اعلام كرد: «ویژه برنامه‌های نشاط آفرین و مداخله در وضعیت بحران اضطراب را  برای دانش آموزان اجرا می کنیم.»

او در پيامي ديگر نوشت: «مدیران دلسوز مدارس و همکاران عزیزم در شهرستان‌های زلزله‌ زده‌ کرمانشاه چادر به چادر دانش‌آموزان را به حضور در کلاس درس دعوت می‌کنند.«

وزیر آموزش و پرورش همچنين در گفت‌وگوي ويژه خبري اعلام كرد كه بعد از فصل سرما بازسازی‌ها آغاز می‌شود.

تاکید بر فاصله‌گرفتن از بمباران محتوايي  و حافظه‌مداري

همزمان با انتقاد رئيس‌جمهوري از برنامه آموزشي و محتواي كتاب‌هاي درسي كه در آيين آغاز سال تحصيلي جديد مطرح شد، وزارت آموزش‌وپروش دولت دوازدهم نيزبسترسازي براي اصلاح در اين حوزه را آغاز كرده است. بطحايي با يادآوري اينكه تحول در محتوا یکی از برنامه‌های سند تحول بنیادین در آموزش‌وپرورش به‌شمار مي‌رود، « بمباران محتوا و حافظه‌مداری» را كه اكنون ‌ در حوزه تدريس به دانش آموزان مشاهده مي‌شود، روشي صحيح نمي‌داند و همچنين از كم‌توجهي به الگوهای ایرانی و اسلامي انتقاد مي‌‌كند.

بطحایی با اشاره به اینکه آموزش‌ها باید نیازهای اساسی دانش آموزان را تامین کند، تصریح کرده است: «شش زیر نظام برای سند تحول در نظر گرفته شده است و نقشه راهی که برای تحقق سند تاکنون داشتیم در حال آماده سازی است.» البته به گفته او، اصلاح كتاب‌هاي درسي اگر از همين امروز آغاز شود، دست‌كم به دو سال و نيم زمان نياز خواهد داشت.»

وزیر آموزش‌وپرورش با بيان اينكه مدرسه‌محوری از دیگر برنامه‌هاي اين وزارتخانه‌ است، تاكيد كرده است:‌« تحول تا زمانی که مدرسه کانون اصلی تعلیم و تربیت باید تحقق نخواهد یافت.»

دانشگاه فرهنگیان تنها مجرای جذب نیرو

تعیین تکلیف استخدام اشخاصي كه  سال‌هاست به همكاري با آموزش‌وپروش اشتغال دارند، از ديگر پرونده‌هايي است كه از دوره‌هاي پيشين روي ميز وزيران آموزش ‌وپروش باقي مانده است. بطحايي در اين باره به هنگام ارائه گزارش عملكرد صد روزه‌ وزارتخانه در دولت دوازدهم  گفته است: «معلمی شغلی بسیار حساس و پیچیده است و یکی از مشکلات ما در آموزش و پرورش ناشی از تصور غلط  درباره شغل معلمی است.»

او  با تاكيد بر اینکه حرفه معلمی كاري تخصصی است، بیان کرده است: «با وجود اين، اگر اشخاصي تصور مي‌كنند امکان فعالیت در این حرفه را دارد باید از مجرای اصلی جذب نیرو یعنی دانشگاه فرهنگیان وارد شوند.»

وزير آموزش و پرورش افزوده است: «بسیاری از معلمانی که در قالب حق‌التدریس و انواع ديگر فعاليت مي‌‌كردند شایستگی لازم را داشتند اما به هر حال شایستگی‌هاي افراد زمانی برای ما اثبات می شود که از طریق آزمون‌هاي دانشگاه فرهنگیان جذب شوند البته اخیرا براساس طرحی بخشی از نیروهای پیش‌دبستانی، همکاران نهضت و حق‌التدریس‌ها پذیرفته می‌شوند.»

شايسته‌سالاري با سنجش صلاحیت حرفه‌ای

وزیر آموزش و پرورش كه تاكيد ويژه‌اي بر سنجش صلاحیت و شایستگی در وزارت آموزش‌وپرورش دارد، ضمن تاكيد بر اصلاح طرح رتبه‌بندي معلمان كه مرحله نخست آن در سال‌ گذشته به مرحله اجرا درآمد، اين طرح را یکی از برنامه‌های سنجش صلاحیت‌ها برشمرد. به گفته او، آموزش و پرورش زمانی به کیفیت خود می رسد که سنجش صلاحیت های معلمان و ارتقا مورد توجه قرار گیرد.

بطحایی درباره ساماندهی نیروی انسانی در وزارت آموزش‌وپروش نيز تاكيد كرده است: «تراکم نیرو توزیع متناسبی ندارد و باید این مساله رفع شود. برای ایجاد توازن باید نیروهای جدید را طوری توزیع کنیم که به مدل مطلوب ساماندهی نزدیک شویم.»

ابتکار در انتخاب هیات امنای صندوق ذخیره فرهنگیان

وزیر آموزش‌وپرورش درنخستین نشست خبری پس از تصدی این سمت، از طراحی سازوکاری تازه درباره هیات امنای صندوق ذخیره فرهنگیان خبر داد، سازوکاری که سبب می‌شود تا نمایندگان فرهنگیان عضو این صندوق در مدیریت آن به ایفای نقش بپردازند و همچنین امکان نظارت مستقیم بر عملکرد آن را پیدا کنند. بطحایی دراین باره گفت: «بعد از فراهم کردن زیرساخت های حقوقی کار بنا داریم دو نفر از اعضای صندوق مستقیما توسط اعضا انتخاب و به عضویت هیئت امنا درآیند همچنین بازرس افتخاری نیز خواهیم داشت.»

او افزود: «فراخوانی در مورد صندوق ذخیره فرهنگیان خواهیم داد تا شرایط افراد برای حضوردر صندوق ذخیره فرهنگیان مشخص کند.»

وزیر آموزش‌وپرورش همچنین با توجه به حواشی پیش‌آمده در یک ساله گذشته که این صندوق را  با چالش‌های گوناگونی از جمله کاهش ارزش سهام شرکت‌های تابعه روبه‌رو کرده است، اظهار کرد: «طی دو ماه اخیر پنج جلسه هیئت امنای صندوق را برگزاری کردیم و با توجه به سیاست های وزارتخانه تغییر ساختار شرکت‌های  تابعه این صندوق را دنبال خواهیم کرد تا سوددهی بیشتری داشته باشیم.»

او یک همچنین به فرهنگیان وعده داد که تا پایان سال ۹۶ زمینه بروز تخلفات در صندوق ذخیره به صفر نزدیک شود تا دیگر شاهد تخلفاتی مانند آنچه در سال گذشته افشا شد، نباشند.

نوگرایی در محیط دوم یادگیری دانش‌آموزان

انتصاب یکی از شاعران بنام کشور به عنوان مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از دیگر اقدامات وزیر آموزش و پرورش در ماه‌های آغازین دولت دوزادهم بوده است.  این انتصاب بیش از هر چیز با هدف نوگرایی در رویکرد کانون به عنوان نهاد مکمل مدارس و به جریان انداختن خونی تازه در آن صورت گرفته است. بطحایی در آیین معارفه جدید،‌ کانون را «محیط دوم یادگیری» و نهادی «در خدمت تعلیم و تربیت دانش آموزان» توصیف کرده و گفته است: «این ظرفیت و استعداد در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان وجود دارد که در کنار مدرسه و نه به‌عنوان پشتیبانی بلکه به‌عنوان شریک در مأموریت مدرسه برای تعلیم و تربیت دانش آموزان فعالیت کند.»

وزیر آموزش و پرورش افزود: « باهم افزایی که بین این دو نهاد در تعلیم و تربیت دانش‌آموزان صورت می‌گیرد می‌توانیم به‌سرعت به بسیاری از اهداف تربیتی که مورد انتظار همگان است، برسیم. کانون به‌عنوان شریک و رفیق مدرسه برای فرایند تعلیم و تربیت فعالیت می‌کند. ویژگی شراکت و شریک این است که امکانات، تجهیزات، نیروی انسانی و هر آنچه که وجود دارد را به شراکت بگذارد. این شرط لازم برای شراکت مدرسه و کانون است .»

هشدار درباره اختلال در ماموریت‌های اصلی

حضور وزیر آموزش‌وپرورش در آیین افتتاح چند طرح عمرانی، آموزشی، ورزشی و رفاهی حوزه آموزش و پرورش استان خوزستان که در روزهای پایانی فصل پاییزرخ داد، فرصتی را فراهم کرد تا بطحایی ماموریت اصلی وزارتخانه تحت سرپرستی خود را و معضلاتی که در پیگیری این ماموریت اختلال ایجاد می‌کند، یادآوری کند. او در این باره تصریح کرده است: «ساختار سنتی آموزش و پرورش این سازمان را از پرداختن به موضوعات اساسی مانند کیفیت‌بخشی نظام آموزش و  مفاهیمی چون صبوری مقاومت و آموزش مهارت زندگی، باز داشته است و هنوز مشکل آموزش پرورش ما مسائل جزئی مانند پول آب و برق و آسفالت مدارس است.»

او با توجه به رهنمودهای سند تحول بنيادين آموزش و پرورش در این حوزه افزوده است: «در اين سند آمده است كه اگر مي خواهيد به مطلوبيت برسيد بايد از مسيري حركت كنيد كه بتوانيد موانع گذشته را برطرف كنيد چون اين موانع اجازه نمي دهند كه به مطلوبيتي كه مد نظر داريم، دست پيدا كنيم.»

وزير آموزش و پرورش بزرگترین غم براي آيندگان را محروم شدن كودكان كم بضاعت از تحصيل عنوان كرد و افزود: «برخي دانش آموزان به دليل اينكه خانواده هاي محرومي دارند از تحصيل بازمي مانند و اگر در صدد تحول در آموزش و پرورش هستيم بايد به اين مسائل توجه خاصي صورت بگيرد.»

ابتکار بودجه‌ریزی استانی

از جدید‌ترین رویدادهای آموزش‌وپورش، استانی شدن بودجه این وزارتخانه است که چنین سازوکاری برای نخستین بار در دولت دوازدهم طراحی و اجرا می‌شود. بطحایی که پیش از این در مقام معاونت توسعه، مديريت و پشتيباني وزارت آموزش‌وپرورش مسئول مستقیم فرآیند تدوین و پیشنهاد بودجه این وزارتخانه  به شمار می‌رفته و از سوی دیگر، پس از ترک این وزارتخانه در میانه دولت یازدهم، در سازمان برنامه و بودجه، یکی از دست‌اندرکاران تدوین بودجه کل کشور بوده  است، این شیوه جدید بودجه‌ریزی را سبب ایجاد خلاقیت در برنامه‌ریزی می‌داند.

او در سفر اخیر به خوزستان دراین باره تصريح كرده است: «استاني شدن بودجه آموزش و پرورش ظرفيت بزرگي است كه در اختيار استان‌ها قرار گرفته است و از سال آينده با مسئوليت استاندار اين اعتبار به آموزش و پرورش تخصيص داده مي شود كه اين امر خلاقيت به كا گيري اعتبار را در شوراي برنامه ريزي شكوفا مي كند.

بررسی طرح تعطیلات زمستانی مدارس در دستور کار

وزیر آموزش‌وپرورش همچنین  از در دستور کار بودن بررسی ایجاد طرح تعطیلات زمستانی مدارس خبر داده است. بطحایی در حاشیه جلسه ششم دی دولت در جمع خبرنگاران در پاسخ به سؤالی در مورد طرح تعطیلی مدارس در نیمه زمستان و آغاز سال تحصیلی از اواخر تابستان اظهار کرده است: «این طرح که قبلا هم مطرح بوده و پیشینه نسبتا موفقی دارد در دولت در حال بررسی است اما فعلا نمی‌توانم در مورد اجرا یا اجرا نشدن آن نظر قطعی بدهم.»

او در این حال تاکید کرد: «غرض اصلی از این طرح، فقط کاهش آلودگی هوا نیست بلکه موارد دیگر مطرح است به ویژه جنبه‌های آموزشی و تربیتی مانند اینکه بچه‌ها به همراه خانواده در‌ اواسط سال تحصیلی فرصت داشته باشند به مسافرت بروند یا موانست بیشتری با والدین داشته باشند.»

پرورش به مثابه رسالت اصلی نظام آموزشی

وزیر آموزش‌وپرورش همچنین در مراسم معارفه معاون جدید پرورشی و فرهنگی این وزارتخانه  بر اهمیت فعالیت‌های پرورشی و تربیتی «به‌ویژه در سال‌های کنونی که هجمه‌های فراوان از دشمنان انقلاب اسلامی به سمت کشور سرازیر شده است»‌ تاکید کرد.

او در این باره افزود: «امروز ما در ایجاد مهارت‌های زندگی و آنچه به‌عنوان الگوی زندگی ایرانی اسلامی نامبرده می‌شود به‌شدت احساس نیاز می‌کنیم. فرزندان ما برای زندگی در این دنیا و مواجهه با مسائل زندگی فردی و اجتماعی به مهارت های فراوانی نیاز دارند که بستر و جایگاه این مهارت‌ها در فعالیت‌های پرورشی و تربیتی است.»

به گفته بطحایی، رسالت اصلی آموزش و پرورش مقوله پرورشی است. او در این باره تصریح کرده‌ است:‌ «حتی در حوزه آموزش مأموریت اصلی ما آمادگی فرزندان برای فردا و زندگی در جامعه است و هدف آموزش مفاهیم درسی نیز تربیت و پرورش خواهد بود.»

هم‌افزایی با عبور از دیوارکشی‌های مصنوعی

دیگر موضوعی که وزیر آموزش‌وپروش بر آن تاکید دارد، عبور نهادهای گوناگون از دیوارکشی‌های مصنوعی است که باعث تقلیل همکاری و هم‌افزایی در راستای اهداف کلان نظام آموزشی‌ می‌شود. او در این باره در مراسم معارفه معاون پرورشی و فرهنگی جدید وزارت آموزش‌وپرورش گفت: «ما در آموزش و پرورش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را داریم که یکی از بال های بسیار قوی و قابل اتکای آموزش و پرورش در حوزه پرورشی و تربیتی است. به غیر از کانون سرمایه‌های بسیار ارزشمندی مانند اتحادیه انجمن‌های اسلامی، بسیج دانش آموزی و سازمان دانش آموزی وجود دارد که می‌توانند کنار یکدیگر انقلاب عظیمی در حوزه تربیتی و پرورشی در کشور ایجاد کنند به‌شرط آنکه دیوارهای قطور و بلند که بین یکدیگر کشیده‌ایم برداریم تا این ظرفیت و پتانسیل بسیار عظیم به ثمر بنشیند.»

او تصریح کرده است: «من به‌عنوان کسی که سال ها در آموزش و پرورش فعالیت کردم احساس می‌کنم که در بسیاری از مواقع چنان دیوارهای بین خودمان و بخش‌های مختلف به وجود آورده‌ایم که اجازه نمی‌دهد با یکدیگر صحبت کنیم. این دیوارها اجازه نمی‌دهد امکانات، منابع و تجارب خود را با یکدیگر در حوزه اصلی ما که پرورش است به اشتراک بگذاریم.»

دستور تخصیص بودجه برای سرویس بهداشتی مدارس عشایری

یکی از تازه‌‌ترین اقدامات وزیر آموزش‌وپروش دستور او به معاونت توسعه مدیریت و پشتیبانی این وزارتخانه درباره اختصاص ردیفی خاص در بودجه وزارتخانه به منظور تامین سرویس بهداشتی برای مدارس عشایری است. محمدرضا سیفی ، سرپرست دفتر آموزش و پرورش این خبر را در گفت‌وگو با پانا اعلام کرده و افزوده است، : «وزیر آموزش‌وپرورش بر اساس نگاه اولویت‌دار به مشکلات دانش‌آموزان محروم عشایری و در پاسخ به نامه معاونت آموزش ابتدایی و پیشنهاد سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، به معاونت توسعه مدیریت و پشتیبانی دستور داد ردیف خاصی را در بودجه سنواتی برای تأمین سرویس بهداشتی مدارس عشایری کشور اختصاص دهد.»