فراتر از عقلانیت

تدبیر24: امیررضا حسنی - به دست آوردن سود بدیهی ترین هدف سرمایه گذاری است و همه محاسبات و استراتژی های مالی حول رسیدن به این هدف شکل می گیرد. حتی اگر در محاسبات همه چیز اصولی و درست به نظر برسد، ممکن است در طول مسیر سرمایه گذاری، انتخاب ها یا تصمیم هایی از ما سر بزند که هیچگونه سنخیتی با استراتژی های از پیش تعیین شده ما نداشته باشد.

اینجاست که توجه به مفهومی با نام مالی رفتاری(Behavioral Finance) در کنار محاسبات و تحلیل ها می تواند مدیریت خردمندانه ای را در امر سرمایه گذاری برای ما رقم بزند.

مالی رفتاری با کمک گرفتن از دیگر علوم انسانی نشان مي دهد که تصميم های مالی ما تنها بر مبنای شاخص هاي اقتصادي و عقلانيت نیست؛ بلكه مسائلی مثل افق سرمايه گذاري، ميزان تحمل خطر(ریسک)، اعتماد به نفس، میزان اطمينان و روانشناسی ذهنی تاثيرات مهمی در رفتارهای مالی و انتخاب های ما دارد. مالی رفتاری دانش بررسی سبك ها و الگوهای رفتاری است که انسان ها در مناسبات اقتصادی خود بروز می دهند.

در واقع مالی رفتاری توضیح می دهد چرا و چگونه به هنگام سرمایه گذاری، پس‌انداز، هزینه کردن و قرض گرفتن پول، رفتارهایی می کنیم که از نگاه مدل های سنتی مدیریت مالی، غیرمنطقی به نظر می رسد.

پیوند علوم رفتاري و مباحث مالي، يك رويكرد جديد نسبت به شناخت بازارهاي مالي است. در اینجا برخی از ویژگی های رفتاری را که بر تصمیم های عقلانی ما در امور مالی و سرمایه گذاری اثر می گذارد، بیان می کنیم.

مهمترین ویژگی های رفتاری که فرآیند تصمیم گیری مالی را تحت تاثیر قرار می دهند:

• افراد اعتماد بیش از حد به دانش و توانایی خود دارند.

• ويژگي هاي مثبت و سطح مهارت هاي خود را بيش از ديگران تصور می کنند و معتقدند بالاتر از ميانگين قرار دارند.

• موفقيت هايشان را به ويژگي هاي ذاتي خود (مانند استعداد يا بینش) و شکست هایشان را به عوامل بيروني (مثل بدشانسي) نسبت می دهند.

• بر اساس يك کليشه خاص اقدام به تصميم گيري مي نمایند. (مثلا به دنبال خريد سهام به اصطلاح «داغ» در بازارهاي مالي مي گردند و به سهامي که در تحلیل ها وضعيت جالبي نداشته است اهمیت نمی دهند)

• در انتخاب و تصمیم گیری، الگوهای گروهی را می پذیرند و همرنگ جماعت می شوند.

• از روش های ابتکاری و ابداعی خودشان برای آسان شدن تصمیم گیری ها استفاده می کنند.

• و...

*مدیر موسسه مطالعات و پژوهش های اقتصاد ایرانیان