واکاوی سقوط بورس

تدبیر24 :این گزارش به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز یکشنبه 23خرداد 1395 خورشیدی در حوزه های سیاسی و اقتصادی نگاهی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی کرده است.

** بورس در سراشیبی سقوط
دیروز شاخص کل بورس افت بیش از هزار واحدی را تجربه کرد تا کمترین مقدار شاخص از میانه بهمن پارسال به ثبت برسد. امروز روزنامه ها به چرایی سقوط یکباره شاخص بورس پرداختند.
روزنامه «هدف و اقتصاد» در گزارش خود پیشی گرفتن عرضه بر تقاضا را عامل این پدیده دانست و نوشت: بازار ســهام روزگذشته درپی تشدید عرضــه در برابر تقاضا شــاهد درجا زدن سراسری قیمت سهام درکلیت معاملات تالارشیشه ای بود.
این روزنامه در ادامه نوشت: تداوم رکود در فضای کســب وکار و نزدیک شــدن به روزهای پرترافیک فصــل مجامع درتیرماه نیز از دیگــر عواملی اســت کــه باعث شــده معامله گران بورس چشم انداز نه چندان مطلوبــی را برای عملکرد ســه ماهه اول امسال شرکتها متصور باشند. به هرحال آنچه که روزگذشته دربازار سهام نمایان بود، اینکه رفتار طبیعی بازار سهام بدون آنکه از اخبار و یا شــایعه جدیدی تبعیت کند، حاصل واکنش عادی دربرابر تداوم روند رخــوت آور و کم هیجان بازار بود، بازاری که این روزها در برابر خبرهای پسابرجامی درجا می زند.
روزنامه «دنیای اقتصاد» هم در این خصوص نوشت: کارشناسان 8 دلیل عمده را برای ریزش بازار سهام مطرح می‌کنند، به نظر می‌رسد سررشته این عوامل به هیجان حاکم بر معاملات سهام بازمی‌گردد. در واقع هیجانات حاکم بر بازار سرنخ رکورد منفی در روز گذشته عنوان می‌شود.‌ در سه‌ماه پایانی سال گذشته و همزمان با رشدهای افسارگسیخته شاخص، عمده کارشناسان به لزوم تعدیل انتظارات با واقعیات بازار تاکید می‌کردند. با این حال، به کمک موج‌های هیجانی، شاخص بورس تهران رشد بیش از 30 درصدی را در مدتی اندک به ثبت رساند. در شرایط کنونی نیز فضای هیجانی غالب بر رفتار معاملاتی بوده و فشار فروش را از سوی سهامداران افزایش داده است. زیر سایه این عامل اثرگذار، مواردی مانند رفتار سنتی بازار سهام در ماه رمضان، نزدیک شدن به روزهای اوج برگزاری مجامع، برآورده‌ نشدن انتظارات از تغییرات بنیادی، افت قیمت کالاها در پایان هفته بازار جهانی، فقدان تحلیل در کنار وضعیت نامناسب سهام خودرویی به‌عنوان لیدر پیشین بازار از جمله موارد تشدید‌کننده فشار فروش سهام عنوان شده است.
روزنامه «کسب و کار» در سرمقاله خود افت شاخص بورس را موقتی دانست و آورد: در تحلیل ریزش روز گذشته شاخص باید به این نکته توجه کرد که بازار بورس تفاوت عمده‌ای با سایر بازارهای رقیب خود مانند مسکن، طلا، ارز و بازارهای کالایی دارد و آن قدرت نقدشوندگی سهام است. تجربه نشان داده است که قیمت‌ها در بورس دائما در نوسان هستند و ثبات قیمتی معنای چندانی ندارد بنابراین اتفاقی که روز شنبه افتاد متاثر از همین عامل یعنی قدرت نقدشوندگی بازار سرمایه بود. پس از فروکش کردن هیجانات ناشی از اجرای برجام، و خریدهای هیجانی زیادی که صورت گرفته بود، بسیاری از خریداران منتظر رشد قیمت‌ها بودند اما قدرت تقاضا به حدی نبود که رشد دوباره قیمت‌ها را داشته باشیم و با نخستین نشانه افت قیمت‌ها برخی فروشنده شده و بر فشار فروش افزودند. از آن مقطع تاکنون به مرور با افت بیشتر قیمت‌ها تعداد دیگری برای دوری از زیان بیشتر به جمع فروشندگان می‌پیوندند که این نوسانات در برخی روزها با همراهی معامله‌گران کوتاه‌مدت، افت‌های مشابه افت روز گذشته را به وجود می‌آورد. این کاهش قیمت‌ها چندان نمی‌تواند ادامه‌دار باشد زیرا بسیاری از نمادها افت بیش از 25 درصدی را در دو ماه گذشته داشته‌اند و همین عامل باعث کاهش تعداد فروشندگان خواهد شد.
روزنامه «تعادل» هم در این خصوص نوشت: چهار صنعت اصلی که تاثیر زیادی بر کاهش شاخص کل داشتند، عبارتند از خودروسازی، بانکی، محصولات فرآورده‌های نفتی و فلزی. نمادهای خودرویی به دلیل اما و اگرهایی پیرامون افزایش سرمایه و تمدید معافیت مالیاتی افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی، ورود سرمایه‌گذاری خارجی و قرارداد با شرکت‌های خارجی، بیشترین تاثیر را در کاهش شاخص و ارزش بازار سرمایه داشتند.
در ادامه می خوانیم: نمادهای بانکی نیز به دلیل کاهش نرخ سود بانکی و تسهیلات، انتشار خبر ادغام برخی بانک‌ها و همچنین نتیجه ندادن مذاکرات در خصوص مبادلات ارزی و از همه مهم‌تر سخت‌گیری به بانک‌ها برای تقسیم سود عاملی برای عرضه‌های سنگین شده است.
روزنامه «کیهان» اما افت شاخص بورس را به آنچه «رکود و تحقق نیافتن وعده های پسابرجامی دولت» خواند ارتباط داد و نوشت: شدید رکود اقتصادی و عدم تحقق وعده‌های پسابرجامی دولت روحانی سبب شد تا شاخص بورس دیروز بیش از هزار واحد ریزش کند.

***تعطیلی ارج؛ میراثی که به دولت یازدهم رسید
دیروز خبر تعطیلی کارخانه ارج در حالی منتشر شد که برخی رسانه ها آن را نشانه ای از رکود در دولت یازدهم و در فضای پسابرجام دانستند. روزنامه های امروز به طور عمیق تر به ریشه یابی علت تعطیلی این کارخانه و بهره برداری رسانه های منتقد دولت از این خبر پرداختند.
روزنامه «اقتصاد پویا» در گزارشی به نقل از «محسن جلال پور» رییس اتاق بازرگانی ایران نوشت: آن چه به نظر می رسد این است که سلب مالکیت کارخانه ارج و سپردن مدیریت آن به مدیران حقوق بگیر و دولتی و فراز و نشیب مدیریتی در طول سال های گذشـته باعث شد روند زوال در ایـن کارخانه طی شـده و به چنین روزی مبتلا شود.
این روزنامه در سرمقاله خود هم تعطیلی کارخانه ارج را خبری سوخته دانست و نوشت: قدرت رسانه ای در دو روز گذشته خبر سوخته و فاقد ارزش خبری (نه موضوع اصلی) به قول رسانه ای ها را از روی خروجی های خود قرار داد و آن شد که کارخانه ارج تعطیل شد!؟ اگر از بعد اهداف انتشار این خبر بگذریم در کالبد شکافی تعطیل شدن اینگونه واحدهای تولیدی با قدمت و معروفیت به راحتی می توانیم دریابیم که این کارخانه ها عملا از دهه های قبل تعطیل شده بودند، روزی که دلار ارزان دروازه های واردات را پر رونق کرد ، تولید در کشور به کما رفت. تعطیلی امروز ارج حاصل سیاست های اقتصادی دولت روحانی نیست ، حاصل جراحی است که قرار بود فقط خونریزی داشته باشد، نه اینکه اقتصاد را به نابودی بکشاند، تعطیلی اینگونه کارخانجات در سه دهه اخیر کم نبوده است.
به نوشته نگارنده این سرمقاله، تقریبا 15 سال پیش وقتی کارخانه آزمایش را به مزایده گذاشته بودند، بخش خصوصی یک طرف مزایده و سازمان تامین اجتماعی رقیب دیگر مزایده بود، بخش خصوصی برای تولید لوازم خانگی و انتقال تکنولوژی لوازم خانگی کره ای در مزایده تلاش می کرد و تامین اجتماعی برای وصول مطالباتش از دولت تا بخشی از طلب خود را از دولت وصول کند. برای تامین اجتماعی مهم نبود که چقدر به قیمت مزایده بیافزاید، چون به فکر وصول طلب خود بود. حال تصور کنید با این وضعیت بخش خصوصی چگونه می توانست رقابتی در مزایده داشته باشد و ماجراهای بعدی این واگذاری به بخش شبه دولتی نیز خواندنی تر است، که در این مقال نمی گنجد و حاصل آن مزایده فروش املاک و نابودی آزمایش شد. با این اوضاع که تقریبا بر تمامی این کارخانه ها حاکم شده چگونه می توان انتظار معجزه داشت.
در ادامه می خوانیم: تا زمانی که نتوانیم اقتصاد سیاست زده را به مدل اقتصادی کاربردی و دیدگاه منافع ملی به جای منافع حزبی و دسته ای و گروهی تبدیل کنیم ارج های بسیاری تعطیل خواهند شد امروز باید به جای قوانین و تسهیلات سرمایه گذاری اول به فکر ایجاد فرهنگ سرمایه گذاری باشیم، دست شبه دولتی ها را در رقابت با بخش خصوصی کوتاه کنیم، بانک ها را از بنگاه داری به عنوان صندوق های مالی تولید تبدیل کنیم، با مسئولین و مدیران سنگ انداز و کوته نظر که جرم شان از یک تبهکار کمتر نیست، برخورد عبرت انگیز کنیم.
روزنامه «سیاست روز» اما در گزارشی تعطیلی کارخانه ارج را به برجام ارتباط داد و نوشت: بی‌شک انتشار خبر تعطیلی کارخانه لوازم خانگی ارج طی روزهای اخیر مهر تایید دیگری بر این ادعاست که اقتصاد کشور هر روز بیشتر از دیروز در رکود غوطه‌ور شده و بسته‌های حمایتی ارائه شده از سوی متولیان و دست‌اندرکاران تاکنون ثمربخش نبوده است و اگر رویه به همین شکل پیش رود به زودی روزانه شاهد تعطیلی یک بنگاه تولیدی صنعتی در کشور خواهیم بود.
روزنامه «جوان» هم نوشت: انتشار خبر تعطیلی اولین کارخانه لوازم خانگی در ایران شوک بزرگی به بخش صنعت وارد کرد، چراکه تعطیلی ارج یعنی اینکه رکود اقتصادی در دولت روحانی بیش از آنچه تصور می‌شد تشدید شده است.
روزنامه «حمایت» هم در گزارش خود آورد: مدیریت دولتی، بی توجهی به روز آمدن کردن ماشین‌آلات و نبود ثبات مدیریتی از عمده‌ترین دلایلی است که فعالان اقتصادی برای توجیه وضعیت فعلی این برند قدیمی ایرانی بر می‌شمارند، اما نکته مهم‌تر در این خصوص این است که ارج یک استثنا نیست. بسیاری از برندهای قدیمی که مدیریت‌شان در دست دولت قرار گرفته در مرز رسیدن به وضعیت فعلی این کارخانه هستند.

***تهران- کانادا؛ نقطه سرخط
سخنان تازه وزیر امور خارجه کانادا در گفت وگو با شبکه خبری «بی.بی. سی» در خصوص آغاز مذاکرات برای از سرگیری روابط با ایران، روزنامه های امروز را بر آن داشت در مورد روابط تهران- اُتاوا گزارش هایی را منتشر کنند.
روزنامه «ایران» در این خصوص نوشت: موج تنش‌زدایی در گامی دیگر به «کانادا» رسیده است. نزدیک به یک سال پس از تاکید «جاستین ترودو» نخست وزیر جدید کانادا بر ضرورت عادی‌سازی روابط دیپلماتیک با ایران، روز گذشته وزیر خارجه دولت او از آغاز رایزنی‌های رسمی برای از سرگیری روابط دیپلماتیک اوتاواـ تهران خبر داد.
ایران در ادامه با اشاره به اختلاف نظرهای تهران و اُتاوا در مورد موضوع هایی چون مسایل حقوق بشری و حمایت ایران از دولت مشروع سوریه ، قرار دادن ایران در فهرست کشورهای حامی تروریسم از سوی کانادا و ... نوشت: بعید است رایزنی‌های آغاز شده در کوتاه مدت به بازگشایی سفارت‌ها بینجامد.
روزنامه «مردم سالاری» هم در مورد پیشینه روابط 2 کشور نوشت: دولت کانادا نزدیک به یک سال پس از حادثه سفارت انگلیس در تهران، سفارت خود در ایران را تعطیل کرد و روابط دیپلماتیک کشورش را با ایران به حالت تعلیق درآورد و از کارمندان سفارت ایران در خیابان «روزولت» خواست تا با ترک ساختمان سفارت ایران در اوتاوا ظرف مدت 5 روز خاک این کشور را ترک کنند. دولت اوتاوا به ریاست «استفان‌هارپر» اما مواضع سرسختانه خود در قبال ایران را به همین موضوع محدود نکرد. این کشور که سیاست خارجی ایران در قبال منطقه و به ویژه سوریه و رژیم صهیونیستی را بهانه قطع روابط دیپلماتیک خود با تهران عنوان کرده بود، 9 ماه پس از این موضوع اقدام تمامی ‌روابط اقتصادی خود با تهران را قطع کرد تا کلاف تنش‌ها و مشکلات ایران در سیاست خارجی در دولت‌های نهم و دهم کورتر شود.
به نوشته مردم سالاری، روی کار آمدن دولت روحانی و توافق ژنو هم نتوانست در مواضع دولت هارپر در برابر ایران تغیر ایجاد کند تا اینکه با روی کار آمدن دولت جدید کانادا، جاستین ترودو نخست‌وزیر این کشور اعلام کرد که قصد برقراری روابط با ایران را دارد.
روزنامه «ابتکار» هم در گزارش خود آورد: وزیر امور خارجه کانادا گفت که رایزنی‌های رسمی با ایران برای از سرگیری روابط دیپلماتیک اوتاوا ـ تهران آغاز شده است. این در حالی است که روز پنجشنبه گذشته، دادگاهی در این کشور حکم داد تا از محل دارایی های غیر دیپلماتیک ایران در کانادا به آسیب دیدگان در عملیات گروه های ترویستی 13 میلیون دلار غرامت پرداخت شود. همین تناقض و ناهمسویی نهادهای قدرت در کانادا باعث شده که برخی رسانه ها در داخل جنبه مثبت فرایند بهبود رابطه کانادا و ایران را نادیده بگیرند و از رفتار دوگانه اوتاوا گلایه کنند.
روزنامه «آرمان» هم در سرمقاله خود نوشت: عاقلانه آن است که رفتارهای دیپلماتیک به وضعیت متعارف در میان دو کشور بازگردد اما در چنین شرایطی صدور حکم قاضی کانادایی مبنی بر مصادره 13 میلیون از دارایی‌های ایران به عنوان غرامت به قربانیان تروریسم تردیدهایی را در روابط دو کشور به وجود می‌آورد. درحالی که ایران خود نمی‌داند این قربانیان چه کسانی هستند و چرا باید به آنها غرامت پرداخت کند؟ درستی یا نادرستی این مساله هنوز روشن نیست و در نهایت این پرسش را به وجود می‌آورد که آیا آن دادگاه کانادایی صلاحیت رسیدگی به این مساله را داشت؟ این امر در کانادا یا خارج از این کشور رخ‌ داده است؟ بنابراین این پرسش‌ها مطرح است و نشان می‌دهد وقتی کشوری برای مدت‌زمان طولانی در تحریم قرار می‌گیرد، لابی‌های دشمن هم مانند رژیم حاکم بر تل‌آویو در این میان برای بدترین شدن شرایط و آن روابط دست به هر اقدامی خواهند زد، چرا که این رژیم روابط ایران را با دولت قلبی کانادا به بدترین شرایط با آن کشور رسانده و منجر به قطع روابط شد. بنابراین چنین شرایطی به آنها این جسارت را می‌دهد که خواهان بازگشت نوعی قضاوت کاپیتولاسیون برای خود باشند و اکنون هم برای اقدام کانادا نمی‌توان جز بازگشت قضاوت کاپیتولاسیون علت دیگری یافت.
روزنامه «آفتاب یزد» آغاز مذاکرات تهران- اوتاوا را موجب احیای امید برای بازگرداندن «محمودرضا خاوری» رییس پیشین و متواری بانک ملی دانست.
روزنامه جوان اما در گزارش خود با عنوان «کانادا هم به پسا برجام دستبرد زد» نوشت: کانادایی‌ها 13 میلیون دلار از اموال غیردیپلماتیک ایران را برای آنچه پرداخت غرامت به آسیب‌دیدگان عملیات گروه‌های تروریستی می‌خوانند، مصادره کردند. واکنشی از دولت ایران در دست نیست و در دست هم باشد، چیزی را تغییر نمی‌دهد.