نقدی بر رفتار انتخاباتی صدا و سیما

تدبیر24 »در فضای انتخابات یکی از مهمترین مباحث، نقش و وضعیت تاثیرگذاری رسانه ها بر اثرگذاری رسانه ها به ویژه رسانه فراگیری چون صدا و سیما موضوعیت بیشتری می یابد.
صدا و سیما به عنوان هدایت کننده افکار عمومی و پل ارتباطی دو سویه میان مردم و مسوولان، نقشی تاثیر گذار در ایجاد شور و نشاط انتخاباتی، انعکاس خواسته های مردم از مسوولان، فراهم آوردن امکان مساوی و عادلانه تبلیغات برای نامزدها و نمایش منصفانه عملکرد دولتمردان دارد. این در حالی است که پرسش ها و نقدهای گوناگونی درباره رفتار انتخاباتی صدا و سیما مطرح است.
صدا و سیما که از دید برخی ناظران به ایستگاه تبلیغاتی برخی نامزدهای احتمالی تبدیل شده است، رویکردی متفاوت را در قبال دولت دنبال می کند. این رسانه پس از سانسور سخنان روحانی در همایش اقتصاد مقاومتی و توسعه روستایی، در ابتدای هفته جاری هم از پوشش خبری مصاحبه مطبوعاتی مربوط به ارایه گزارش پلاسکو خودداری کرد.
در این ارتباط، «علی جنتی» وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنان اخیر خود با انتقاد از عملکرد صدا و سیما در این دوره از انتخابات تصریح کرد سال 76 هم ما شاهد چنین وضعیتی بودیم ولی انواع تخریب های صدا و سیما نتیجه معکوس به بار آورد.
گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا درباره وضعیت عملکرد انتخاباتی صدا و سیما با «عبدالله ناصری» فعال سیاسی و عضو شورای مشورتی اصلاح طلبان و «سیداحسان قاضی زاده هاشمی» نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو شورای نظارت بر صداوسیما به گفت و گو پرداخت.

** کارکرد انتخاباتی صدا و سیما
رسانه ای مانند صدا وسیما نقش موثری در ایجاد نشاط، بالندگی و افزایش مشارکت مردم در عرصه ای چون انتخابات دارد؛ نقشی که باید با رعایت عدالت و انصاف در حوزه تبلیغات نامزدهای انتخاباتی، جلوگیری از تخریب آنان و پیگیری رویکردی غیرجانبدارانه و نیز مستقل همراه باشد.
ناصری با اشاره به این موضوع که صدا و سیما با ایجاد شرایط یکسان و به دور از جنجال های خبری و تبلیغاتی، می تواند به انتخاب رییس جمهور اصلح کمک کند، گفت: بنابر نظر سنجی های رسمی، به رغم توسعه شبکه های اجتماعی و گسترش فضای مجازی به خصوص در میان نسل سوم و چهارم انقلاب، رادیو و تلویزیون هنوز به عنوان نخستین مرجع کسب اطلاعات مردمی به شمار می رود. با در نظرگرفتن این موضوع، می توان گفت رسانه ملی، در چارچوب قانون انتخابات و رعایت بی طرفی و برنامه ریزی مناسب و معقول، نخستین تریبون خواسته های مردمی از دولتمردان و انعکاس دهنده وعده های نامزدهای ریاست جمهوری و در نهایت ایجاد شور و شعف انتخاباتی است.
به بیان وی، در این دوره از انتخابات بر خلاف دوره های پیش از این که رقابت و فضای انتخاباتی از ماه ها قبل شروع و به طور جدی در صدا و سیما دنبال می شد، هنوز شاهد آن هیجان ها و فضاهای جدی نیستیم. البته بخشی از آن طبیعی است چرا که به طور معمول در دوره ای که دور دوم انتخاب رییس جمهوری است، رییس جمهور مستقر انتخاب می شود و به تبع آن، هیجان انتخابات کمتر است. اما باید توجه داشته باشیم که انتخابات شوراها با ویژگی های خاص اجتماعی، فرهنگی و منطقه ای هم همزمان با انتخابات ریاست جمهوری است. بر همین اساس، آگاه سازی افکار عمومی در مورد اهمیت انتخابات شوراها و همینطور ریاست جمهوری 96 از حساسیت خاصی برخوردار است.

** صدا و سیما و مساله جانبداری انتخاباتی
عبدالله ناصری در بخشی از این گفت وگو، با انتقاد از عملکرد جانبدارانه صدا و سیما در انعکاس چهره و اخبار نامزدهای انتخاباتی و عملکرد دولت کنونی، اظهار کرد: با نزدیک شدن به انتخابات، متاسفانه شاهد داغ تر شدن مهندسی انتخابات توسط نهادهایی هستیم که از بودجه دولت، علیه اهداف دولت استفاده می کنند. اگر منصفانه بررسی کنیم درمی یابیم رادیو و تلویزیون به عنوان پر بیننده ترین رسانه در این مسیر گام برداشته و حق مطلب را ادا نمی کند.
به بیان عضو شورای مشورتی اصلاح‌طلبان، این به معنای آن نیست که انتظار داشته باشیم هر رییس جمهوری با هر گرایش سیاسی سرکار باشد، صدا و سیما به دلیل استفاده از بودجه دولتی، تریبون تبلیغی رییس دولت مستقر باشد. اما کمترین خواسته آحاد هشتاد میلیونی ایرانی که بخشی از مالیات خود را به بودجه صدا و سیما می ریزد، روشنگری و رعایت انصاف و عدالت فارغ از گرایش های سیاسی است. رییس صدا و سیما حق دارد گرایش سیاسی خاص خود را داشته باشد اما انصاف اقتضا می کند این آنتنی که در اختیار دارد و با حجم عظیمی از بودجه سالیانه دولت ارتزاق می کند، نقش واسطه ای معقول بین دولت و افکار عمومی جامعه ایفا کند و به عنوان پل ارتباطی میان مردم و دولت، واقعیت ها و انتظارات عمومی را منصفانه بیان و منتقل کند.
به گفته ناصری، متاسفانه آن چه در عصر اصلاحات مشاهده کردیم در دوره چهارساله دولت تدبیر و امید هم شاهد هستیم و صدا و سیما نقش اپوزیسیون دولت را بازی می کند و تنها در موارد محدود، اخبارو اطلاعات دولت را منصفانه پوشش می دهد. در حالی که تنها در شرایطی یکسان و به دور از جار و جنجال های خبری و تبلیغاتی است که می توان شایسته ترین گزینه را برای ریاست بر قوه مجریه برگزید.
ناصری در پاسخ به این پرسش که با توجه به هشدارهای مسوولان درباره برنامه های تخریبگرانه صدا و سیما، عملکرد شورای نظارت بر برنامه های صدا و سیما را چگونه ارزیابی می کنید؟ گفت: شورای نظارت بر برنامه های صدا و سیما متشکل از نمایندگان سه قوه، همواره به صورت اسمی وجود داشته و کارکردی ندارد. تجربه هم نشان داده که اکثریت اعضای شورای نظارت اگر چه نسبت به برنامه های صدا و سیما معترض هستند اما همسو با مدیریت گام برمی دارند.
به بیان وی، تنها زمانی که همه اعضای شورای نظارتی آزاد منش باشند و منافع ملی را با هیچ چیزی معاوضه نکنند، می توان به تحولات و تغییراتی که افکار عمومی را به سمت خود جذب کند، خوش بین بود.

**نگاه صدا و سیما، نگاهی ترکیبی یا تخریبی؟
قاضی زاده هاشمی هم در گفت و گو با ایرنا، با اشاره به نقش ویژه صدا و سیما در ایجاد شور انتخاباتی و مشارکت حداکثری گفت: صدا و سیما قصد دارد تا 29 اردیبهشت در جهت افزایش شور و شعف انتخاباتی کمر همت بسته و در بخش های تولیدی و خبری، نقش اثرگذار خود را نشان دهد. تاکنون هم در بخش های مختلف کاری خود، پوشش های تلویزیونی مناسبی را به وزیران، مسوولان و پخش های زنده ای به رییس جمهوری اختصاص داده است.
این نماینده مجلس افزود: می توان نگاه صدا و سیما به عملکرد دولت را نگاهی ترکیبی عنوان کرد که بسته به موضوع ها، در وجهه های حمایتی و گاهی انتقادی پیش می رود. به عنوان مثال در مناسبت هایی مانند هفته دولت یا پوشش پروژه های افتتاحی نگاهی حمایتی و نسبت به برخی از سیاستگذاری ها، نگاهی انتقادی را پیش می برد.
قاضی زاده هاشمی در پاسخ به نظر منتقدان مبنی بر استفاده صدا و سیما از بودجه دولتی علیه دولت گفت: اینکه گفته شود چون رسانه ملی از بودجه دولتی استفاده می کنند، باید تریبون دولت باشند درست نیست. این بودجه متعلق به کل نظام و سیستم است. نیروهای مسلح، مجلس شورای اسلامی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و بسیاری از نهادهای دیگر هم از بودجه عمومی کشور ارتزاق می کنند و تامین می شوند. نگاه ما این است که نسبت به تمامی حوزه های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، یک نگاه عادلانه حاکم باشد. به این معنا که در موارد ضعف، نقد منصفانه و در اقدام های مثبت، تبلیغات کارآمد داشته باشیم. این نگاه برای کشور ما نگاه مفیدی است و ما هم به دنبال تقویت نگاه عادلانه هستیم.
عضو شورای نظارت بر سازمان صداوسیما، درباره عملکرد و کارآیی این شورا هم گفت: شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما، هر هفته با حضور حداکثری 6 عضو تشکیل جلسه و در جلسه ها هم تمام گزارش های عملکردی، محتوایی، برنامه ای و شکایت های واصله از اشخاص حقیقی و حقوقی را مورد بررسی قرار می دهد. در بسیاری موارد، از سازمان صدا و سیما توضیح و گزارش می خواهیم و در موارد لزوم تذکر های لازم هم داده می شود. منظور این است که شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما تکالیف خود را دقیق انجام می دهد. مضاف بر این که انشالله با همکاری و همگرایی که میان اعضای شورا وجود دارد، حضور پررنگ تری داشته باشیم.