اختلال بزرگ در پروژه عربستان

تدبیر24» درآن نشست عربستان بر ایجاد اجماعی عربی برعلیه ایران بسیار تاکید داشت تا از این طریق ایران را در منطقه مهار کنند. عربستان در تلاش بود با استفاده از مساله مقابله با ایران هژمونی خود را بر کشورهای دیگر عربی تحمیل کند. اگرچه کشورهای بسیاری در اجلاس ریاض حضور داشتند، اما شاکله اصلی این پیمان و اقدام جمعی عربی، از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و مصر تشکیل شده بود؛ یعنی اجماع عربی دارای دو ستون اصلی بود. بنابراین شکافی که اکنون در میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و مصر به وجود آمده است، و موضعی که عربستان سعودی، امارات و بحرین و مصر علیه قطر اتخاذ کرده‌اند، حاکی از این است که شکاف در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس اختلال جدی در میان خود این کشورها و همچنین ائتلاف مخالف ایران ایجاد کرده است. اکنون با قطر قطع ارتباط شده و این کشور را از پیمان عربی در یمن نیز اخراج کرده‌اند. پادشاهی عمان بی‌طرفی سکوت‌مانندی در پیش گرفته و کویت نیز دکترین و خط مشی میانه‌روی پیشه کرده است. به همین دلیل اکنون شش کشور شورای همکاری خلیج فارس که عربستان می‌خواست آنان را علیه ایران متحد سازد، خود به دو جبهه تقسیم شده‌اند؛ یعنی یکی از دو ستون اصلی دچار تقسیم‌بندی و تضاد در داخل شده و نمی‌تواند کارکردهای خود را برای مقابله با ایران ایفا کند. اکنون اجماع عربی به جای تقابل با ایران دچار تقابل در درون و تلاش برای رفع تنش‌های داخلی شده است. به همین دلیل نگارنده بر این باور است ائتلاف عربی از تقابل با ایران بر تخاصم در درون خود تمرکز خواهد کرد. در همین راستا واکنش کشورهای عربی دیگر نیز نقش بسیار موثری خواهد داشت. آن‌چنان که مشهود است، تقسیم داخلی شورای همکاری خلیج فارس به دو جبهه در اتحادیه عرب نیز ادامه خواهد یافت و برخی از کشورها از قطر دفاع خواهند کرد. کشورهایی همچون الجزایر در این میان قابل بررسی هستند. آنان نمی‌خواهند در جبهه عربستان قرار گیرند. همچنین برخی از کشورها نیز سیاست بی‌طرفی در پیش خواهند گرفت. با این همه، اختلال بزرگی در وحدت جهان عرب به وجود آمده است که به‌آسانی قابل رفع و حل نیست. از طرفی دیگر ایران نیز اعلام کرده است گفت‌وگوی سازنده بهترین عنصر موثر برای پایان دادن به این اختلافات است، اما اکنون راه‌های ارتباطی قطر با جهان خارج به شدت مختل شده است. به ظن قوی ایران در کمک‌رسانی به قطر کوتاهی نخواهد کرد. ائتلاف عربی نه تنها تاکنون نتوانسته است ایران را در عرصه عملی با چالشی جدی مواجه سازد، بلکه به نحوی فرصت‌هایی را نیز برای ایران ایجاد خواهد کرد.

داوود هرمیداس باوند،کارشناس مسائل بین‌الملل