خوب، بد، زشت در سِلفی جنجالی

تدبیر24»اقدام چند تن از نمایندگان مجلس برای گرفتن سِلفی با «فدریکا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا یکی از هزاران رخداد مراسم روز تحلیف بود که به دلیل شکل انعکاس آن از دریچه دوربین عکاسان خبری به یکی از مهمترین حاشیه های این مراسم بدل شد. به تعبیر وزیر امور خارجه، از میان سوژه های مربوط به سِلفی گرفتن میهمانان تحلیف، این رسانه ها بودند که انتخاب کردند کدام یک را بیشتر بازتاب دهند.
در میان واکنش های پرشمارِ کاربران شبکه های اجتماعی به سِلفی نمایندگان در روز تحلیف، برخی مسوولان و چهره های سیاسی، فرهنگی، هنرمندان و ... نیز در صفحه های شخصی خود از این اقدام انتقاد کردند. همچنین این رخداد دستمایه انتشار انبوهی از تصاویر و مطالب طنز و هزل قرار گرفت.
همچنان که اشاره شد درونمایه غالب بازخوردها منتقدانه بود اما این انتقادها در طیف گسترده ای میان شدت و ضعف بازتاب یافت و جلوه ای خوب، بد و زشت را به تصویر کشید.
اولین نکته ای که از پس از انتشار تصاویر مربوط به تلاش نمایندگان برای انداختن عکس یادگاری با موگرینی به ذهن بسیاری خطور یافت ناشی از جلوه نازیبای بیرونی این رخداد بود. هر چند برخی نمایندگان از اقدام همکاران خود برای عکس گرفتن با «بانوی اروپایی با پوشش مناسب اسلامی» و نیز نشان دادن «علاقه نمایندگان به روابط عمیق و محترمانه با مردم قاره سبز» دفاع کردند اما بسیاری نیز از ضرورت همخوانی رفتار نمایندگان و مسوولان با پروتکل های رفتار و اخلاق جمعی در مقابل سفرا و نمایندگان کشورهای دیگر و لزوم آموزش آنان سخن گفتند.
این در حالی است که گروهی در رسانه و روزنامه های خود سمت و سوی نقد این رفتار را به سمت مخاصمه سیاسی پیش بردند و با توجه به گرایشات سیاسی نمایندگانی که با موگرینی در یک کادر قرار گرفتند آنان را به «خودباختگی در برابر» متهم ساختند. عده ای حتی انگیزه و نگاه جنسیتی را محرک توجه چند نماینده به مهمان اروپایی قلمداد کردند.
نقد این رخداد حتی از مرز اهانت و زیر سوال بردن شخصیت نمایندگان هم فراتر رفت و گروهی از عبارت هایی چون «بی غیرتی به دین و وطن»، «خفت»، «حقارت» و «بی هویتی» برای توصیف رفتار آنان استفاده کردند.
با نگاهی واقع بینانه به رخدادهای حاشیه مراسم تحلیف می توان گفت، تلاش برای سِلفی گرفتن با مهمان بلندپایه اروپایی هر چند از دید بسیاری ناسازگاری هایی را با شان نمایندگی به تصویر کشیده اما رفتاری بسیار متداول است که خوب یا بد در جامعه شاهد نمونه های پرشمار آن هستیم؛ از سِلفی گرفتن پی در پی با چهره های شناخته شده تا آتش سوزی و فروریختن برج پلاسکو.
رفتار نمایندگان را از منظری دیگر می توان به واکنش دانش آموزان و مردم عادی در میدان امام، پل خواجو و کلیسای وانک اصفهان به حضور «کاترین اشتون» سَلف موگرینی مانند دانست؛ واکنشی از سر علاقه، کنجکاوی یا گرایش ناخودآگاه به چهره ای شناخته شده که تصویر و نام وی در رسانه های دیداری، شنیداری و مکتوب به دلیل مذاکرات هسته ای پرتکرار شد.
ریشه های روانشناختی رفتارهایی از این دست که بین مردم و مسوولان عمومیت می یابد موضوعی است که بررسی هایی دقیق را می طلبد اما نکته مهم این است که دوربین های متعدد همانگونه که می تواند لحظه و رویدادهای مختلف را ثبت کند، زوایای گوناگون رفتاری را نیز منعکس می سازد؛ نکته ای که درک آن برای مسوولان در رده های مختلف اهمیت و عمومیت بیشتری دارد ضمن اینکه هنوز به واسطه نهادینه و مشخص نشدن عناصر فرهنگ استفاده از وسائل نوین ارتباط جمعی شاهد صحنه هایی نازیبا و انتقاد برانگیز هستیم.
علاوه بر آنچه گفته شد، نکته های خوبی نیز در هیاهو این حاشیه به چشم آمد از جمله عذرخواهی یکی از نمایندگان در پاسخ به انتقاداتی که از سِلفی گرفتن وی با موگرینی صورت گرفت. در مجموع اما برخی عقده گشایی های سیاسی و کشیده شدن نقد به حمله و اهانت آسیبی بود که در بازخوردهای سِلفی پرماجرا رخ نمود و انتقادهایی را به همراه آورد.