حرکت در مدار قانون

تدبیر24»حجت الاسلام حسن روحانی روز 29 مرداد امسال پس از پایان بررسی برنامه ها و صلاحیت وزیران پیشنهادی توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی در سخنانی با تاکید بر ضرورت در کنار هم قرار داشتن امنیت و آزادی ، موضوع آزادی مسوولانه را مطرح کرد.

نظر به اهمیت آزادی مسئولانه به ذکر نکته هایی در این زمینه می پردازیم؛
1- «آزادی» از جمله واژگان و مفاهیمی است که به عنوان بن مایه های اصلی انقلاب در آمده و با آن عجین شده است. در اهمیت اصل آزادی همین بس که یکی از سه ضلع شعار اصلی مردم در انقلاب اسلامی یعنی «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» بود. بر این پایه هرگونه تلاش برای کمرنگ نشان دادن اهمیت این اصل، نشانه رفتن اهداف و خواسته های انقلاب اسلامی سال 1357 ملت ایران است.
از طرفی دیگر نیز «امنیت» مانند آزادی موضوعی است که با حیات بشر همراه بوده است. در این میان امنیت ملی را می توان توانایی یک ملت برای حفاظت از ارزش های داخلی در مقابل تهدیدات خارجی دانست که هر نظام سیاسی مهم ترین وظیفه خویش را ایجاد و حفظ آن می داند.
آزادی و امنیت را نمی توان به صورت دو جزیره جدا از یکدیگر را در نظر گرفت ، بلکه نگاه توامان به این دو شاخصه می تواند سازنده باشد. بر این اساس همان گونه که رییس جمهوری بیان کردند جمهوری اسلامی ایران به عنوان نظامی مردم سالار دو مولفه آزادی و امنیت را کنار هم می بیند واین دو شاخصه را جدا و منفک از هم نمی بیند.

2- دایره آزادی را می توان در ساحت فردی و اجتماعی مورد لحاظ قرار داد. یکی از شاخصه های آزادی رعایت حد و حدود آن و حرکت در مسیر قانون است. به عبارتی دیگر آزادی تا جایی محترم شمرده می شود که مخل آسایش و امنیت دیگری نشود و قانون را نادیده نگیرد. همچنین امنیت به معنای محدود شدن آزادی نیست بلکه امنیت تامین منافع ملی در راستای حرکت درمدار قانون و اخلاق است.
بنابر این حرکت در مدار قانون و مسیر اخلاق و الزام عملی به منافع ملی، همزمان که موجد تقویت انسجام و همبستگی ملی می شود، دایره آزادی را نیز محدود نمی کند.

3- «آزادی مسئولانه» نشانگر آن است که در ازای برخورداری از آزادی باید مسئولیت هایی را نیز متعهد شد. از این رو آزادی مسئولانه را می توان از منظر«حق و تکلیف» مورد واکاوی و تحلیل قرار داد. در واقع حق وتکلیف رابطه دوسویه دارند؛ به طوری که هر جا حق باشد به طور حتم تکلیف هم خواهد بود و هر جای تکلیفی باشد حقی نیز متصور می شود. به عبارتی دیگر حق و تکلیف از هم جدا نیستند. پس حق در واقع نوعی امتیاز و اختیار است ولی تکلیف وظیفه ای است که بر عهده دارنده حق است.
باید توجه داشت بر خلاف حق که اختیاری است، تکلیف الزامی است. کسانی که تکلیف دارند حق صاحب حق را محترم بشمارند، باید چنین کنند و از تکلیف، گریزی ندارند. مسئولیت، نتیجه تکلیف است. کسانی که برحسب قوانین مکلف شناخته می‏شوند، دارای مسئولیت هستند.

4- موضوع آزادی مسئولانه را می توان در زمینه آزادی بیان نیز تحلیل کرد. در این بین بخش مهمی از اساس کار رسانه ها، آزادی بیان است و رسانه ها نیز آزادی مسئولانه را مدنظر قرار می دهند. بنابر این رسانه ها ضمن اینکه از آزادی تضمین شده در قوانین مدون کشورها برخوردارند در ازای برخورداری از این آزادی باید مسئولیت هایی را نیز قبول کنند.
نقد سازنده و نگرش همه جانبه و غیرابزاری از راه های رسیدن به آزادی مسوولانه در فضای رسانه ای است. زیرا با بسته شدن دریچه نقد، نواقص و آسیب ها شناخته نمی شوند و بالندگی شکل نمی گیرد. البته آزادی بیان نباید به تخریب و توهین به دیگری منجر شود.

5- آزادی مسئولانه حرکت در مسیر ریل گذاری شده قانون و شرع است. در واقع آزادی مسئولانه نوعی تعهد و قبول مسئولیت فردی و اجتماعی است. بنابر این سهیم شدن در امور اجتماعی و سیاسی جامعه با مسئولیت پذیری رسیدن به پیشرفت و طی مسیر توسعه را هموار می سازد.