برخورد جدی با پزشکان متخلف

تدبیر24»نوبخت که تجربه اجرای طرح تحول را ۲۵ سال پیش در دولت آیت الله هاشمی آن هم به صورت محدود داشته است، از تمامی نقاط مثبت و منفی اجرای این طرح در چهار سال گذشته اطلاع دارد.

وی با انتقاد از کسری هزاران میلیارد تومانی ناشی از اجرای طرح تحول سلامت، تجمیع منابع و پایدار کردن آن را راهکاری برای خروج این طرح از مشکلات پیش رو دانست و گفت که ما به مشکلات شرکت های تولید کننده و واردکننده تجهیزات پزشکی، پزشکان و پرستان واقف هستیم اما آن‌ها هم بدانند جمع کردن این حجم از مشکلات یک شبه و یک روزه شدنی نیست.

نوبخت که سابقه طبابتش به بیش از ۳۵ سال می‌رسد، گفت که براساس آمارها از هر سه تا چهار نفر جمعیت ایران یک نفر دچار افزایش فشار خون است که مبتلایان به فشار خون و دیابت در معرض سکته قلبی و مغزی، از کار افتادن کلیه و به دنبال آن نیازمند دیالیز و پیوند عضو هستند پس باید فکری برای تامین سلامت مردم کرد.

وی اما در زمینه طب اسلامی در عین حال که در بیان استدلال‌های خود از واژه «شرعا» استفاده می‌کند اما معتقد است که حتی اگر صحت حدیثی هم واقعی باشد دلیلی بر استفاده بلافاصله آن وجود ندارد! و صحت آن باید در آزمایشگاه تایید شود!

علی نوبخت نماینده تهران با حضور در ایسنا به تشریح کامل وضعیت طرح تحول نظام سلامت، مشکلات پیش رو و راهکارهای عملی برای برداشتن موانع اجرای آن پرداخت و ضمن اذعان به بروز قصورهای پزشکی از اهتمام ویژه‌ای برای برخورد با خطای پزشکی سخن گفت.

متن کامل گفت‌وگوی ایسنا با رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس را در زیر می‌خوانید:

پرسش: آقای نوبخت، با توجه به سابقه فعالیت سی و پنج ساله شما در عرصه بهداشت، درمان و سلامت و اکنون نیز به عنوان رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، نحوه اجرای طرح تحول سلامت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا به باور شما این طرح توانسته به اهداف اولیه‌اش دست پیدا کند؟‌

طرح تحول سلامت کسری هزاران میلیارد تومانی دارد

پاسخ: آری توفیق داشته است؛ ورود اینجانب به مجلس با اواسط اجرای طرح تحول همزمان بود، آن هم طرحی که با نیت خیر اجرا شد اما در میانه راه هزاران میلیارد تومان کسری به جای گذاشت. بدهی‌ها به اندازه‌ای است که پرداخت پول واحدهای تولیدی، وارداتی و توزیعی سخت شده و در این میانه به کلاف سردرگمی و همچنین برای پزشکان و پرستاران تبدیل شده است.

با این نگاه در همان چند ماه اول مجلس دهم کمیسیون بهداشت و درمان برای باز کردن گره‌های مالی طرح تحول به کمک دولت، رییس سازمان برنامه و بودجه و کمیسیون برنامه و بودجه اختصاص ۸۰۰۰ میلیارد تومان از طریق اوراق عرضه مشارکت به سازمان بیمه سلامت را تصویب کرد تا چاله‌های بزرگی که با نیت خیر به وجود آمده بود را پر کند. بعد از آن نیز در زمان تنظیم برنامه ششم توسعه تمامی تلاش‌ها در جهت حل مشکلات مالی این طرح معطوف شد.

پرسش: برای برداشتن موانع طرح تحول سلامت با چه مشکلاتی برخورد کردید؟

توجه کافی به جایگاه پزشکی عمومی نمی‌شود

پاسخ: یکی از مشکلات نبود توجه کافی به جایگاه پزشکی عمومی در کشور بود که دلیل آن هم از ایجاد شوق در بین مردم برای مراجعه به پزشک متخصص و فوق تخصص نشات می‌گیرد. این تفکر باعث شد که در همان روزهای ابتدایی اجرای طرح تحول مردم اعم از پولدار و فقیر برای درمان رایگان به بیمارستان‌ها و پزشکان متخصص و فوق تخصص رجوع کنند، حتی کسانی که نیاز به آزمایش و یا عمل خاص و فوری نداشتند نیز از خدمات، تجهیزات و داروهای پزشکی آن هم در حد رایگان استفاده کردند. این همچون وضعیتی است که وسیله حمل و نقل عمومی با کیفیت وجود دارد اما مردم بخواهند از جیب دولت فقط با آژانس رفت‌وآمد کنند؛ قطعا هیچ دولت پولداری نمی‌تواند این وضعیت را تحمل کند چه برسد به اینکه منابع ما در کشور محدود است.

مردم بدانند خزانه آنقدر محدودیت دارد که حتی نمی‌توانیم مطابق شأن بازنشستگان و تکریم آنها پرداختی داشته باشیم؛ البته که سازمان‌های بیمه‌گر نتوانسته‌اند به تکالیف برنامه‌ریزی و نظارتی دقیق خود عمل کنند.

 توانایی پرداخت پول شرکت‌های تولید کننده و وارد کننده محصولات و خدمات پزشکی را نداریم

این هزینه‌های سنگین باعث شده که اکنون توانایی پرداخت پول شرکت‌های تولید کننده و وارد کننده محصولات و خدمات پزشکی را نداشته باشیم بنابراین بهترین راهکار در مقطع فعلی رسیدن به تعادل برای جلوگیری از بدتر نشدن شرایط است، ما چاره‌ای جز صرفه جویی و استفاده بهینه از منابع نداریم که پزشکان عمومی نیز از منابع اصلی ما هستند، نباید این منابع نادیده گرفته شود.

مشکل دیگر در اجرای طرح تحول سلامت، تعداد بسیار زیاد مراجعات مردم به اطباء است، براساس این طرح مردم می‌توانند از صبح تا ظهر با در دست داشتن دفترچه‌های سلامت به چند پزشک مراجعه کنند و پزشکان نیز به فراخور تشخیصشان آزمایش و دارو تجویز می‌کنند؛ نسخه‌هایی که به دلیل نبود پرونده سلامت الکترونیک بعضا تکراری بوده و منجر به هدررفت منابع می‌شود.

قطعا اگر بیمار پرونده سلامت الکترونیک داشته باشد پزشکان نیز براساس مشخصات درمان‌های قبلی، وضعیت جسمی و بیماری‌های موروثی در خانواده‌اش دارو و یا آزمایش تجویز می‌کنند و شاهد نسخه‌ها و آزمایش‌های تکراری نخواهیم بود که فقط هزینه بر اجرای این طرح تحمیل می‌کند.

تجویز دارو و عکسبرداری های تکراری هزینه‌های بسیاری به طرح تحول تحمیل کرده است

آمارها حکایت از آن دارد که تعداد آزمایش‌ها و عکسبرداری‌های تجویز شده اعم از سونوگرافی، اسکن، سی تی اسکن و ام آر آی بسیار زیاد و حتی برای بیماری خاص تکراری بوده، آزمایش‌ها و عکسبرداری‌هایی که هزینه‌های بسیار زیادی دارد و هزینه طرح تحول را زیاد می‌کند.

پرسش: شما در حالی درباره درمان بیمار براساس مشخصات پرونده الکترونیک سلامت و اتکا به مراحل درمانی صحبت می‌کنید که پزشکان در بسیاری از موارد تجویزهای یکدیگر را قبول ندارند و تمامی مراحل درمان را از ابتدا آغاز می‌کنند. آیا پیش از سامان پرونده سلامت برنامه‌ای برای بهبود این نگاه در بین اطبا دارید؟

اینکه یک پزشک بگوید پزشک دیگر را قبول ندارد، خلاف اخلاق پزشکی است

پاسخ: وظیفه ما ایجاد هماهنگی بین پزشکان و مسوولان است، با این نگاه که سازمان نظام پزشکی در چند هفته اخیر با دو رکن رییس کل سازمان نظام پزشکی و شورای عالی آن برای ایجاد انتظام در امور پزشکی تشکیل شد. برای این کار سراغ آقای فاضل به عنوان چهره شناخته شده پزشکی و پدر این سیستم رفتیم تا علاوه بر حفظ و اعتلای شأن پزشکان و جلوگیری از هدررفت منابع بتوانیم هم صنفی‌های خود را توجیه کنیم. اینکه یک پزشک بگوید پزشک دیگر را قبول ندارد، خلاف اخلاق پزشکی است؛ ما از این وضعیت بسیار ناراحتیم و برای مقابله با آن بسیار جدی هستیم.

برای این هدف هم هماهنگی‌هایی بین وزارتخانه‌های بهداشت و کار و سازمان نظام پزشکی، سازمان برنامه و بودجه و کمیسیون بهداشت و درمان به وجود ‌آمد. باید همه آحاد مردم پرونده سلامت داشته باشند و همه پزشکان نیز از آن استفاده کنند و طبق راهنماهای بالینی به تشخیص و درمان بپردازند.

 کمیته اخلاق حرفه‌ای برای مقابله با قصورات احتمالی پزشکان تشکیل شده است

در همین راستا علاوه بر تقویت سازمان نظام پزشکی، کمیته اخلاق حرفه‌ای در بعضی از انجمن‌های علمی تاسیس شد. در بسیاری از موارد اعضای این کمیته در مواجهه با مشکل و در راستای حمایت از بیماران عزیز تنها یک تماس تلفنی با آن پزشک که از او شکایت شده، می‌گیرند که همچون آبی بر روی آتش است.

با پزشکان متخلف برخورد جدی و قاطع می شود

در این انجمن‌ها افراد مورد وثوق با تفویض اختیارات سازمان نظام پزشکی بر عملکرد پزشکان نظارت دارند تا در صورت مواجه شدن با مشکلی سریع ورود پیدا کنند، اگر آن مشکل در نهایت حل نشد پرونده به سازمان نظام پزشکی ارجاع می‌شود. همه این اقدامات برای آن است که نباید اعتماد مردم به اطباء مخدوش شود؛ لذا اگر پزشکی اقدام خلافی انجام داد، برخورد جدی و قاطع می‌شود. قطعا با حفظ حرمت و جایگاه اطباء، بدون درنگ علف‌های هرزی که در این گلستان می‌روید قطع خواهد شد.

امیدواریم با هماهنگی‌های صورت گرفته و تذکرات به موقع خبرنگاران و مردم با همدلی و همسویی بتوانیم مشکلات پیش روی حوزه سلامت را برداریم.

پرسش: این توضیحات شما نشان دهنده اجرای طرح تحولی با مشکلات فراوان است، راهکار عملی کمیسیون بهداشت و درمان برای حل این مشکلات چیست؟

پاسخ: بروز این مشکلات در همه جا دیده می‌شود بنابراین فقط به خاطر اجرای طرح تحول نیست؛ با این وجود در وهله اول وزارت‌خانه‌های بهداشت و تعاون و بیمه‌ها بر اساس حکم قانون برنامه ششم مکلف به انجام تکالیفی هستند تا در سال‌های آینده هزاران میلیارد تومان کسری به وجود نیاید.

گام بعدی استفاده بهینه از پزشکان عمومی است تا در صورت تشخیص این پزشکان بیمار به متخصص مراجعه کند، تلاشمان استفاده از این سرمایه‌های ملی در شبکه بهداشت و درمان است که امیدوارم با این منابع محدود وضعیت را سامان دهیم.

گام دیگر سامان دادن وضعیت تجویز و مصرف دارو است تا علاوه بر جلوگیری از هدررفت منابع، با این حجم از مصرف مواجه نباشیم. البته بخشی از دلایل مصرف بیش از اندازه دارو از قیمت ارزان آن در کشورمان نسبت به سایر کشورهای همجوار است. واقعی نبودن قیمتی که به کارخانه‌های تولیدی لطمه می‌زند که نمی توانند دستگاه‌های جدید و براساس دانش روز خریداری کنند. مشکل دیگر نیز از آن روحیه انقلابی نشات می‌گیرد که نباید مردم اسیر پول دارو شوند، روحیه خوبی که قطعا باید شامل اقشار ضعیف و کم درآمد جامعه شود و از طرف دیگر نباید باعث ورشکستگی واحدهای تولیدی داخلی گردد.

بیماران در مصرف دارو و پزشکان در تجویز آن توجیه نیستند

دلیل دیگر را می‌توان در تجویز دارو توسط پزشکان جستجو کرد چون نه فقط مردم که برخی از پزشکان هم در مصرف دارو توجیه نیستند، روندی که نتیجه آن میزان بالای مصرف دارو در کشورمان نسبت به نرم جهانی است. معضلی که به راهکاری اساسی نیاز دارد تا مردم بدانند این سوء مصرف تنها سم به بدنشان وارد می‌کند. پس می‌خواهیم گام‌های مستحکمی برداریم که ضمن مصرف بهینه، استفاده از دارو اثرات درمانی به دنبال داشته باشد. در این راه آموزش و کنترل نسخه نیز نقش کمک کننده‌ای خواهد داشت.

پرسش: به نظر شما وزارت بهداشت برای حل مشکلات واردکنندگان و تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی باید چه اقدامی انجام دهد تا آن‌ها در سال اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال تا مرحله ورشکستگی پیش نروند؟

حل مشکلات واردکنندگان و تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی در گرو مدیریت منابع است

پاسخ: حل این مشکل در گرو مدیریت منابع است. متاسفانه این طرح در رسیدن به بخشی از اهدافش ناموفق بوده و مدیریت منایع صورت نگرفته است.

ما این طرح را ۲۵ سال پیش به نام دیگری در دولت اول آقای رفسنجانی و در زمان معاونت وزارت بهداشت و درمان انجام دادیم با این دیدگاه که باید به مردم خدمات درمانی رایگان ارائه داد. در آن زمان پیش بینی اضافه کار حداکثر ۱۷۵ ساعت برای پزشکان و پرستاران یعنی معادل یک ماه حقوق و مزایا در نظر گرفتیم. تعدادی از مراکز را برای این کار تعیین کردیم تا ۹۰ درصد هزینه درمان افراد کم درآمد از سوی دولت پرداخت می‌شد و دولت نیز هزینه درمان افراد تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی را به صورت صد در صد پرداخت می‌نمود. این طرح چند سال در کشور اجرایی شد که بعدها با کم شدن شور انقلابی در برخی از مسوولان از اجرای آن جلوگیری به عمل آمد.

زمانی در بیمارستان های دولتی جسد مردم را برای گرفتن هزینه درمان گروگان می گرفتند

کار به جایی رسید که از مردم به بهانه طرح‌های خودکفایی در بیمارستان‌های دولتی پول می‌گرفتند که سابقه دهه ۸۰ نمونه‌های بسیاری در این باره دارد. فجیع‌تر آن که در همین حکومت انقلابی جسد ملت بی‌پناه ایران را در بیمارستان‌های دولتی گروگان می گرفتند و تا خانواده بیمار هزینه درمان را نمی‌داد جسد را تحویل نمی دادند. برای من به عنوان یک پزشک قسم خورده برای حفظ منافع ملت ایران، کمک به محرومان و حفظ عدالت قابل قبول نبود. همان زمان گفتم که انگار بیگانگان کشور را گرفته که چنین فضاحتی بر سر ملت ایران آورده‌اند. به همین دلیل در سال ۸۹ با توجه به این اتفاقات از تمامی خدمات دولتی کنار رفتم. خوشبختانه دولت یازدهم تامین سلامت مردم را وجهه همت خود قرار داده و با اختصاص منابع بیشتری به آن امیدی در دل‌ها زنده کرد.

در جریان اجرای طرح تحول برخی این توضیح را می‌دهند که اگر منابع به خوبی داده می شد مشکلی در اجرای آن به وجود نمی‌آمد، در پاسخ به آنها باید گفت منابع پشتیبان کننده طرح تحول، بودجه جاری، درآمد حاصل از دریافت یک درصد از مالیات بر ارزش افزوده و ۱۰ درصد از اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها بود که درآمدهای هدفمندی به آن مقداری نرسید که بتواند ۱۰ درصد از آن به بخش سلامت برسد. دولت هر چه از هدفمندی به دست می‌آورد را باید به اضافه منابع دیگر صرف تامین یارانه‌های نقدی کند در نتیجه چاره‌ای جز پایدارکردن اعتبارات بخش سلامت نداریم.

پرسش: با این توضیحات برنامه کمیسیون بهداشت و درمان برای پایدار شدن منابع نظام سلامت چیست؟

جریاناتی در کشور اجازه رسیدن سیگار به قیمت واقعی‌اش را نمی‌دهند

پاسخ: ما در سال ۹۷ به دنبال جذب منابع پایدار همچون منابع حاصل از درآمدهای یک درصد بر مالیات بر ارزش افزوده هستیم. مالیات بر کالاهای آسیب‌رسان به ویژه سیگار از جمله این منابع پایدار است اما یک سری جریانات در کشور اجازه نمی‌دهند سیگار به قیمت واقعی‌اش برسد. بهانه‌های آن‌ها این است که با گران شدن سیگار، قاچاق نیز زیاد می‌شود، این همان جمله معروف دفع فاسد به افسد است. این حرف به ما ربطی ندارد چون در کشورمان مسئولانی وجود دارند که نباید اجازه واردات کالاهای قاچاق به کشور را بدهند، از آن طرف هم اگر کسی می خواهد این سم را وارد بدنش کند، باید پول بیشتری هم پرداخت کند.

ما دنبال سلامتی هستیم. کسی که سیگار می‌کشد هم به خودش و هم به شبکه سلامت ضرر وارد می‌کند آن هم شبکه سلامتی که توانایی پرداخت بدهی‌های خود را به شرکت‌های تجهیزات پزشکی ندارد. پول‌هایی که برای شیمی درمانی سرطان‌های ریه ناشی از کشیدن سیگار هزینه می‌شود به قدری سنگین است که می‌توان از آن ده‌ها مراکز بهداشتی در روستاها و حاشیه شهرها به نفع مردم ساخت. پس این اسراف و هرز بیت المال و سوء استفاده از پول‌هایی است که باید خرج درمان مردم شود.

مازاد دفترچه بیمه داریم

راه درست آن است که منابع هدفمند هزینه شوند و کسانی تحت پوشش بیمه سلامت قرار گیرند که واقعا نیازمندند این همان شرایطی است که شامل یارانه بگیران نیز می‌شود. طبیعتا مابقی افراد جامعه نیز باید خودشان را بیمه کنند نه اینکه با خیل عظیمی از افراد مواجه باشیم که دو دفترچه بیمه دارند که نتیجه آن وجود مازاد دفترچه بیمه در کشور است. این عین بی عدالتی است. باید برخی موسسات به نفع پرسنل و کارکنان خود آنها را بیمه کند نه اینکه همه مردم با هر سطح درآمدی بخواهند دفترچه رایگان داشته باشند.

کسی نیست به داد واحدهای تجهیزات پزشکی، پزشکان و پرستاران طلبکار برسد

این شرایط باعث کسری هزاران میلیارد تومانی از اجرای طرح تحول به شبکه سلامت شده است که نتیجه این کسری طلبکار شدن واحدهای تجهیزات پزشکی، تولیدی، وارداتی، آزمایشگاه‌ها، رادیولوژی‌ها، داروخانه‌ها، پزشکان و پرستاران شده است و کسی هم نیست به داد آنها برسد.

اکنون وضعیت مبادلات مالی بیمارستان‌ها و شرکت‌های تجهیزات پزشکی به گونه‌ای است که بیمارستان‌ها به پشتوانه بیمه ها و برای اجرای طرح تحول سلامت از این شرکت‌ها جنس تحویل گرفته‌اند، اما بیمه سلامت و تامین اجتماعی دچار کسری بودجه شده و نتوانسته هزینه ها را به بیمارستان‌ها بدهند، در نتیجه بیمارستان نیز توانایی پرداخت پول شرکت‌های تجهیزات پزشکی را نداشته و این تبدیل به کلاف سردرگم شده است،‌ این موضوع باعث شد که در برنامه ششم مصوباتی را گذرانده تا مشکلات بیش از این نشود.