ورود به «لوت» ممنوع نشده

تدبیر24» اواخر هفته گذشته انتشار خبرهایی از کویر جهانی لوت، نگرانی‌هایی را از باب محدود کردن ورود و خروج به این منطقه‌ی رازآلود که در چند سال اخیر برخی مسافران اش را بلعیده، ایجاد کرد. جمعیت مسافرانی که به بیراهه‌های این کویرِ کمتر شناخته‌شده قدم می‌گذارند، هر سال درحال افزایش است؛ کویری که بخش‌هایی از آن زمانی گذرگاه قاچاقچیان بود.

به همین خاطر حریم نظامی در آن تعیین و مناطقی از آن مین‌گذاری شد، مین‌هایی که در سال‌های اخیر جان برخی گردشگران را به مخاطره انداخت. اکنون با گسترش سفر به دل لوت، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان خبر داده که ورود تورهای فاقد مجوز به بیابان لوت ممنوع است و برپایی تورهای گردشگری به این مقصد باید در چارچوب قوانین پایگاه ثبت جهانی بیابان لوت باشد.

اما قضیه به همین دستور ختم نشد، دستگیری یکی از راهنماهای حرفه‌ای لوت در اواخر هفته گذشته، که اتفاقا از نیروی انتظامی برای اجرای این تور مجوز داشت و مستندات آن را ارائه کرده، جنجال‌هایی را به پا کرد.

خلیل همایی‌راد، مدیرکل امنیتی و انتظامی استانداری کرمان پیرو این اتفاق به حریم‌های تعیین شده برای ورود به کویر لوت اشاره کرده و گفته بود: این کویر بر اساس مصوبات امنیتی و ملاحظات ایمنی به سه بخش سبز (ورود آزاد)، نارنجی (نیازمند مجوز و با هماهنگی) و قرمز (ممنوعه) تقسیم شده و هرگونه ورود بدون مجوز به مناطق نارنجی و قرمز می‌تواند مخاطرات جدی برای امنیت گردشگران به دنبال داشته باشد.

او همچنین به مخاطراتی که در این منطقه امنیت گردشگران را تهدید می‌کند اشاره کرده و افزوده بود: مفقود شدن، گرفتار شدن در طوفان‌های کویری و یا زمین‌های نامناسب و صعب‌العبور از جمله مخاطرات سفر به مناطق حساس لوت است، ضمن این‌که کویر لوت در رصد اطلاعاتی نیروهای نظامی و امنیتی قرار داشته و عدم هماهنگی برای ورود به  مناطق کویری (جز محدوده سبز) می تواند موجب بروز مشکل برای کسانی شود که مقررات ورود به کویر را نادیده گرفته‌اند.

ورود به هر نقطه، خارج از حریم سبز در لوت، مجوز می خواهد. کاری هم با کد ناجا نداریم، این ضوابط با نگاه میراث جهانی تعیین شده که ممکن است با نگاه‌های امنیتی هم‌پوشانی داشته باشد.

از طرفی محمد جهانشاهی ـ معاون گردشگری استان کرمان ـ درباره اتفاقات و سیاست‌های انحصاری این استان در راستای محدود کردن ورود و خروج به کویر لوت که میان سه استان کرمان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان قرار گرفته به ایسنا توضیح داد: بحث ما فقط درباره حوزه استحفاظی کرمان است، از این نظر که بیشتر عارضه‌های طبیعی مثل کلوت‌ها، ریگ یلان، تپه‌های ماسه‌ای، گندم بریان (از گرم ترین نقاط زمین)، بخش زیادی از رودخانه شور در کرمان واقع شده است، منتهی این تصمیم به منزله‌ی ممنوع کردن ورود تورها به لوت نیست، بحث ما فقط تورهای غیرمجاز است، وگرنه براساس زون‌بندی انجام شده ورود مردم به برخی مناطق، ـ مشخصا حریم سبز ـ آزاد است، هرچند که تصمیم به سامان دهی ترددها در این منطقه نیز گرفته‌ایم.

او تاکید کرد:‌ این تصمیمِ استان کرمان ناشی از حساسیت لوت از نظر حفاظت از میراث طبیعی و محیط زیست و همچنین تامین امنیت مراجعان است.

جهانشاهی درباره عرصه و حریم مشخص شده برای لوت با توجه به این‌که طبق گفته راهنماهای گردشگری اطلاعات ضد و نقیضی درباره آن وجود دارد، اظهار کرد: دو کیلومتر از دو طرف جاده نهبندان ـ شهداد در لوت شمالی، حریم سبز است که تردد در آن آزاد است، ولی هر کاری هم در این منطقه نمی‌توان انجام داد، آیین‌نامه‌ها و تابلوهایی هم گذاشته‌ایم که مسافران طبق آن رفتار کنند.

وی اضافه کرد: برای ما قرمز و نارنجی فرقی نمی‌کند، ورود به هر نقطه از حریم سبز در لوت مجوز می‌خواهد. این اقدام هم به لحاظ امنیتی و حفاظتی صورت می‌گیرد.

او سپس در پاسخ به این پرسش که چقدر به این آیین‌نامه توجه می‌شود وقتی گزارش‌هایی درباره گسترس تخریب بویژه در منطقه سبز وجود دارد، گفت: به هر حال جمعیت روبه افزایشی به این منطقه سفر می‌کند که مجبوریم برای مدیریت آن ضوابط را جدی‌تر اجرا کنیم، اما در زون اصلی و تفرجی مردم که در بخش شمالی لوت واقع شده، در تلاشیم تمرکز بیشتری داشته باشیم و سایت‌های خدماتی را راه‌اندازی کنیم.

وی اضافه کرد: در گذشته کارگاه راه‌سازی به نام کمپ شماره یک جهاد نصر در حاشیه این جاده بود که به یک فرد بومی واگذار شده تا آن را به فضایی خدماتی تبدیل کند تا مردم از سرویس بهداشتی و یا رستوران بهره‌مند شوند. در پارکینگ لوت نیز که نقطه تمرکز جمعیت است، به کمک مردم محلی وسایل مورد نیاز مردم برای تفریح مثل ماشین‌های آفرود و موتور مستقر می‌شود تا از پراکندگی ورود وسایل نقلیه به داخل کویر جلوگیری شود.

معاون گردشگری اداره کل میاث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان به این سوال که آیا در این منطقه که شاهد تجمع بیشتر مسافران است، نگهبان یا راهنمایی مستقر شده که مردم را هدایت و یا به اجرای ضوابطی که حرف‌اش است، مزم کند، پاسخ داد: این منطقه راهنما و یا نگهبان ثابت ندارد، اما ماموران پایگاه ثبت جهانی لوت مدام به آن تردد دارند، ولی سامان دهی مرحله به مرحله این منطقه در نظر است که به مرور انجام خواهد شد.

وی سپس به برخی اقدامات انجام شده برای سامان‌دهی ورود مسافران به لوت اشاره کرد و افزود: سامان‌دهی تورهای آفرود از جمله این برنامه‌ها بوده که با مشارکت کمیته آفرود انجمن راهنمایان استان کرمان اتفاق افتاده، ‌ما راننده‌های حرفه‌ای را که به استان و مخصوصا لوت آشنا هستند شناسایی کرده‌ایم که اکنون در مرحله استعلام هستند تا در ادامه به عنوان راهنمای حرفه ای آفرود با حفظ ضوابط، مجوز دریافت کنند.

او ادامه داد: نصب جی‌پی اس روی ماشین‌های آفرود که وارد این منطقه می‌شوند، مرحله بعدی این طرح است تا تورهایی که به عمق لوت وارد می‌شوند فقط در مناطق مشخص شده ترد کنند، این اقدام در راستای حفاظت از میراث طبیعی جهانی، تامین امنیت مسافران و مدیریت رفت و آمدها در مناطق حساس لوت است.

 جهانشاهی افزود: از سال گذشته برگزاری دوره‌های آموزشی اکوتوریسم نیز در استان کرمان آغاز شده و ۳۰ راهنما که راننده هم هستند در این دوره‌ها آموزش دیده‌اند.

تورهای آفرود در لوت ساماندهی می‌شود. رالی‌ها به خارج لوت هدایت می شود. ورود تورهای فاقد مجوز و بدون راهنمای کارت ممنوع می شود.

او در پاسخ به این که مردم یا گردشگرانی که خارج از تور به این استان و لوت سفر می‌کنند چگونه به این امکانات دسترسی پیدا می‌کنند، وقتی حتی یک ایستگاه اطلاع‌رسانی و یا فروش خدمات در کرمان و مبادیِ ورود به لوت وجود ندارد، گفت: این امکانات و خدمات را باید از آژانس خریداری کنند، آن ها در قالب تورهایی عرضه می‌شود که آژانس‌های کرمان و البته تعدادی از آژانس‌های تهران در دسترس مردم قرار می‌دهند. ضمن این‌که این امکانات به خاج از حریم سبز مربوط می شود که به مجوز ورود نیاز دارد.

وی با تاکید بر لزوم ساماندهی رفت و آمد تورها به بیابان لوت، بیان کرد: در چند سال اخیر تورهایی بودند که بی‌جهت مسیرهایی را در بخش ناشناخته لوت ایجاد کرده‌اند و عامل رفت و آمد سایر تورها با همراهی راهنماها و افراد ناشناخته به مناطق حساس نیز شده‌اند، وقتی رفت‌وآمد بیشتر می‌شود، طبیعی است که ما هم وارد عمل شویم و منطقه را کنترل کنیم تا آسیب کمتری به این اثر جهانی وارد شود.

این مقام مسؤول در اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان درباره نحوه گرفتن مجوز برای ورود به حریم حساس و سبز لوت نیز توضیح داد:‌ ما دو تیپ مجوز داریم؛ یکی برای تورهایی که در «حریم سبز» اجرا می‌شود که مجوزها را اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان در کمتر از یک روز صادر می‌کند و سختگیری در این بخش صرفا برای نظام‌مند کردن تورها و استفاده از راهنمای کارت دار است تا تورهای لوت با کیفیت خوب و با کمترین آسیب برگزار شود. مجوز دیگر برای سفرهای گروهی به مناطقی خارج از منطقه سبز است که ضوابط خاص‌تری دارد و متقاضی باید مسیر GPS  شده، تعداد ماشین، تعداد نفرات و اگر مسافران خارجی هستند مشخصات آن‌ها را به همراه معرفی راهنمای کارت‌دار که منطقه را بلد باشد، از سوی یک آژانس معتبر به اداره ما در کرمان ارائه دهد که ما این درخواست را به کمیسیون امنیت بیابان لوت که در استانداری تشکیل شده، می‌فرستیم تا از آن طریق، هماهنگ شود و در نهایت مجوز از پایگاه میراث جهانی لوت تحویل داده می‌شود. این فرایند نهایت یک هفته تا ۱۰ روز طول می‌کشد.

او در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود دریافت کد ناجا برای تورهای گردشگری خارجی و ارائه همین مدارک به مراجع بالاتر، آژانس‌ها باید این پروسه را برای ورود به لوت نیز سپری کنند، آیا این اقدام به منزله افزایش فرایند بروکراسی نیست که توضیح داد: ما اصلا با نیروی انتظامی و کد ناجا کاری نداریم. این ضوابط با نگاه میراث جهانی تعیین شده که ممکن است با نگاه‌های امنیتی هم‌پوشانی داشته باشد، ولی ما نگاه حفاظتی خودمان را داریم. ضمن این‌که این قوانین خیلی هم جدید نیست، یکی دو سال است که برای ورود به لوت باید مجوز گرفته شود، اما از امسال اجرای این ضوابط جدی‌تر شده است.

جهانشاهی سپس با اشاره به رشد ۲۰ درصدی ورود گردشگران خارجی به استان کرمان و به دنبال آن افزایش ۳۵ تا ۴۵ درصدی بازدید از شهداد (منقه کلوت‌ها در لوت) که آن را به پربازدیدترین جاذبه گردشگری این استان تبدیل کرده یادآور شد: لوت مناطق حساس زیادی دارد، ما هم نمی‌خواهیم ورود به آن را ممنوع کنیم، فقط می‌خواهیم سامان‌دهی انجام دهیم تا با رشد جمعیتی که درحال اتفاق است، مشکلی پیش نیاید.

او درباره محدود کردن ورود ماشین‌ها به این بیابان، گفت: ‌ما برای تورها محدودیتی تعیین نکردیم که مثلا با چه تعداد ماشین وارد منطقه شوند، ولی مانع آن‌هایی می‌شویم که قصد دارند در لوت رالی اجرا کنند، ما رالی ها را به مناطق جنوبی کرمان هدایت کرده‌ایم.

لوت مناطق حساس زیادی دارد، ما هم نمی‌خواهیم ورود به آن را ممنوع کنیم، فقط می‌خواهیم سامان‌دهی انجام دهیم

معاون گردشگری کرمان همچنین درباره این که تعیین این ضوابط، آیا در راستای استفاده الزامی از راهنماهای بومی است و تکلیف راهنماهای و بلدهای حرفه‌ای که سال‌هاست در این منطقه تور اجرا می‌کنند چه می‌شود، گفت: چنین ضابطه‌ای تعیین نشده، قصد ما فقط استفاده از راهنماهای حرفه‌ای و دارای کارت معتبر از میراث فرهنگی و گردشگری است، اگر توری راهنمای کارت‌دار و آشنا به لوت داشته باشد، مجوزش را صادر می‌کنیم در غیر اینصورت باید از راهنماهای محلی که به این منظور آموزش دیده اند و جواز گرفته اند، استفاده کند.

جهانشاهی گفت: ما قصد داریم لوت را مرحله به مرحله سامان‌دهی کنیم، مزاحمت‌هایی هم از ناحیه دیگر مراجع ندارم. نیروی انتظامی همیشه در این منطقه همراه ما بوده. زمانی که اولترا ماراتن در لوت برگزار شد و شرکت کنندگانی از خارج کشور در این مسابقه حضور داشتند، همین دوستان بودند که ما را در اجرای بهتر این ماراتن کمک کردند.